Mathilde, Leila Slimani

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog ontmoet Mathilde in de Elzas de Marokkaanse Amine, die dient in het Franse leger. Ze worden verliefd en trouwen en in 1947 reist Mathilde Amine achterna, naar Marokko. 

Amine heeft een stuk land geërfd van zijn vader en droomt ervan om hier een modern en goedlopend landbouwbedrijf van te maken. Mathilde heeft romantische visioenen over het leven op het platteland en het huwelijk met Amine. 

Helaas komen hun dromen niet helemaal zo uit. Niet alleen zijn de omstandigheden een stuk moeilijker dan ze hadden gedacht, de werelden van Mathilde en Amine liggen ook mijlenver uit elkaar. 

De grond is arm en moeilijk te bewerken, het huis waar ze komen te wonen is klein en zonder enig comfort. Amine geeft daar niet om, hij wil hard werken en doet dit ook en al zijn aandacht en energie gaat naar zijn bedrijf. Hij heeft weinig geduld met de wensen van zijn echtgenote voor comfort, vrijheid en uitstapjes. Voor Mathilde is het leven hier op het platteland moeilijk en zwaar en regelmatig vraagt ze zich af of ze geen grote vergissing heeft begaan. 

Toch zijn er ook lichtpuntjes, momenten dat het goed gaat tussen hen beiden, of dat er een succes te vieren is. Lang duurt dit vaak niet en ook bij momenten van toenadering is er toch altijd weer een verlammend onbegrip van beide kanten. 

Ze krijgen twee kinderen, dochter Aicha en zoon Selim en vooral Aicha is een bijzonder meisje dat ontzettend goed kan leren. Zij begrijpt echter heel weinig van de wereld om haar heen, ook omdat haar ouders het hier nooit over hebben. 

Ondertussen nemen de spanningen tussen Europeanen en de oorspronkelijke bevolking toe, de Marokkanen willen niet langer een kolonie zijn, maar willen onafhankelijkheid. Amine's broer Omar is hier flink bij betrokken, hij beschouwt zijn broer als een verrader omdat hij voor de Fransen heeft gevochten. 

Amine en Mathilde zitten tussen twee vuren in, ze worden door de Europese gemeenschap gemeden, maar ook met wantrouwen bekeken door de Arabieren. Kunnen zij, ondanks hun grote verschillen, toch samen overleven en een plekje in dit land vinden? 

Mathilde is het eerste boek in een trilogie, die Leila Slimani heeft gebaseerd op haar eigen familiegeschiedenis. Ik heb dit eerste deel in 2020 gelezen, maar nu het derde deel kort geleden is uitgekomen wil ik de twee voorgaande boeken herlezen om zo weer het verhaal goed te weten. 

Mathilde geeft je een inkijkje in Marokko net na WOII. Een wereld waar in een deel van de maatschappij de vrouwen niet buiten het huis komen, zoals Amine's moeder. Een wereld waar nog slavernij bestaat. Een wereld met bittere armoede en grote ongelijkheid. Een wereld waar het leven hard is en waar medemenselijkheid soms ver te zoeken is. Maar ook een wereld in ontwikkeling, een wereld met verschillende culturen en bruisende steden vol mogelijkheden. 

Mathilde is ook een boek dat interessante vragen oproept, van van wie is het land? De Franse titel van dit boek is Le pays des autres, Het land van de anderen. Amine is een Marokkaan, maar zijn broer beschouwt hem als een collaborateur. Amine voelt zich vaak ook apart staan van veel van zijn landgenoten, zeker in zijn wens om het land tot ontwikkeling te brengen. Hij staat ook apart door zijn Franse vrouw, en soms schaamt hij zich hier ook weer voor. 

Mathilde voelt zich ook niet altijd thuis, en wil veranderingen aanbrengen, maar als ze tegen misstanden protesteert krijgt ze te horen; 'zo gaat dat hier'. 

En hoe zit het met de Europeanen, of de kolonisten die uit Algerije komen en bloeiende bedrijven hebben opgericht? Horen zij er wel bij, of toch niet, ook niet na enkele generaties? 

Hoe kun je samenleven in een land als er zoveel ongelijkheid en onrechtvaardigheid bestaat? 

Mathilde is geen heel gezellig boek in de zin dat het leven voor Amine en Mathilde weinig lichtpuntjes bevat, en er heel vele schrijnende situaties voorkomen. Zoals wanneer Mathilde enkele klasgenootjes van Aicha uitnodigt voor een verjaardagspartijtje en zij Amine aanzien voor de chauffeur, of het trieste lot van Selma, de zus van Amine. Het leven is in veel gevallen behoorlijk uitzichtloos.

Maar het is wel een boek dat je inzicht geeft en dat je nieuwsgierig maakt naar méér, hoe gaat het verder met de familie, zullen Amine en Mathilde het eindelijk een beetje gemakkelijker krijgen en welke keuzes zullen hun kinderen maken? En hoe verandert het leven als ook de tijd en de samenleving veranderen? 

Kortom, ik kan dit boek zeker aanraden, en ik ben heel benieuwd hoe de geschiedenis verder gaat. Op naar deel twee!

Originele Franse titel: Le pays des autres (2020)

Nederlandse uitgave 2020 door uitgeverij Nieuw Amsterdam

Nederlandse vertaling: Gertrud Maes

Bladzijdes: 313