Kijk ons dansen, Leïla Slimani
Marokko is onafhankelijk geworden. Niet langer is het een Franse kolonie en de Franse bestuurlijke bovenlaag is verdwenen. Hun plaats is ingenomen door Marokkanen zelf, die nu de grote villa's met een zwembad en personeel bezitten, in grote auto's met chauffeur rijden en zich vermaken met allerlei luxe.
Ook voor Mathilde en Amine is het leven een stuk gemakkelijker geworden. De boerderij levert winst op en ze kunnen zich meer luxe en comfort veroorloven. Hun huwelijk is in sommige opzichten in iets rustiger vaarwater gekomen, maar dat komt ook omdat Amine veel plezier buitenshuis zoekt, met andere vrouwen. Mathilde weet dit niet of doet alsof ze het niet weet, en gaat ook grotendeels haar eigen gang.
Veel jongeren gaan studeren in het buitenland en ook Aicha, de dochter van Mathilde en Amine studeert medicijnen in Straatsburg. Terug naar de Elzas waar haar moeder vandaan is gekomen. Tegelijkertijd is het duidelijk dat Aicha daar nooit iets anders zal zijn dan 'die Afrikaanse'.
Haar broer Selim kiest een heel andere weg. Hij is niet heel intellectueel begaafd en aan de ene kant wil hij dat zijn vader trots op hem is, aan de andere kant begint hij er niet eens aan om dat voor elkaar te krijgen, want dat gaat toch niet gebeuren. Hij raakt steeds verder van zijn familie verwijderd en komt terecht in de hippie gemeenschap die in die tijd in Marokko ontstaat.
Maar waar er aan de ene kant veel veranderd is, is er tegelijkertijd heel erg weinig veranderd in Marokko. De armen zijn nog altijd arm en ongeletterd, en er is weinig omkijken naar of zorg voor de misdeelden in de samenleving.
De Fransen zijn dan misschien wel weg, maar hun positie is overgenomen door een Marokkaanse bourgeoisie, die zich niet zo min iets van degenen onder hen aantrekken als hun voorgangers. De situatie is niet veranderd, alleen de poppetjes zijn anders.
En al die gestudeerde jongeren met hun rare ideeën en studentenprotesten schoppen tegen het zere been aan van de machthebbers. Koning Hassan II was al geen heel verlicht heerser, maar nu worden de duimschroeven echt aangehaald. Studenten verdwijnen, critici worden gemarteld en elke opstand wordt hardhandig de nek omgedraaid.
Het dieptepunt zijn de openbare executies van mensen die een mislukte aanslag op de koning hadden gepleegd, die op televisie werden uitgezonden. Want wat heb je aan executies als die niet afschrikwekkend werken en ervoor zorgen dat andere mensen het niet in hun hoofd halen om in opstand te komen?
Je kunt dan een paar dingen doen, het land verlaten of langzamerhand je idealen aan de kant zetten en meedoen met het regime, zoals Mehdi, die uiteindelijk met Aicha zal trouwen. Hij begon als linkse student met de bijaam Karl Marx, maar na zijn studie komt hij op het ministerie te werken en houdt hij zich bezig met belastingen. Het leven dat Aicha en hij leiden is uiteindelijk niets anders dan een braaf bourgeoisie-bestaan, zonder enige zorg voor anderen.
Het is trouwens opvallend dat Mathilde, Amine en Aicha heel weinig weten en nog minder begrijpen van wat er in het land aan de hand is. Ze zijn nergens van de op de hoogte; niet van de wereld en niet van hun eigen land. Ze praten nooit ergens over en zijn eigenlijk nergens bij betrokken.
Sociale rechtvaardigheid, gelijkwaardigheid, inspraak, democratie of zorg om de medemens komen niet aan de orde en zijn geen begrippen waar zij zich mee bezig houden. Ze zijn alleen bezig in hun eigen kleine bubbel, alleen bezig met overleven.
Maar misschien is dat ook wat er gebeurt als je onder moeilijke (economische) omstandigheden moet leven, dan heb je daar geen ruimte voor, je hebt wel belangrijkere zaken aan je hoofd. En als je dan succes hebt, moet je je zorgen maken of je het niet weer kwijt kunt raken.
Dat laatste geldt natuurlijk voor het halve land, iedereen is bang om verworven succes kwijt te raken. De nieuwe rijken willen rijk blijven, de nieuwe machthebbers willen de macht houden.
Het is interessant om te zien wat er met alle leden van de familie gebeurt, omdat je via Mathilde, Amine, Aicha, Selim, Selma, Mourad en hun dochter Sabah, en Omar zoveel aspecten van de Marokkaanse samenleving in die tijd te zien krijgt en daardoor meer begrip voor wat er allemaal gebeurd is. Kijk ons dansen is een mooi en interessant tweede deel in deze trilogie. Deel één, Mathilde heb ik laatst al HIER besproken, en de bespreking van deel drie komt binnenkort.
Originele Franse titel: Le pays des autres. Deuxième partie: Regardez-nous danser (2022)
Nederlandse uitgave 2022 door uitgeverij Nieuw Amsterdam
Nederlandse vertaling: Gertrud Maes
Bladzijdes: 299
Reacties
Een reactie posten