Emma Brown, Charlotte Bronte en Clare Boylan

Het schooltje van de zusters Wilcox kan maar net het hoofd boven water houden met drie leerlingen en de vreugde is dan ook groot als er een nieuwe, veelbelovende leerlinge wordt gebracht. Mathilda Fitzgibbon is een geen mooi meisje, maar wel rijk, zoals haar garderobe laat zien. Ze wordt door de dames Wilcox aan alle kanten voorgetrokken, maar heel gelukkig lijkt Mathilda niet te zijn. 

Als het Kerst wordt, schrijven de dames Wilcox naar haar huisadres of Mathilda naar huis kan voor de feestdagen, of dat ze op school moet blijven. Groot is hun verbazing en al snel hun verontwaardiging en boosheid als hun brief weer terugkomt, het adres klopt niet. Er is geen rijke heer, geen koets of landgoed en al helemaal geen Mathilda Fitzgibbon. 

Een vriend van de dames, de advocaat William Ellin, neemt het op zich om het raadsel op te lossen en een dame uit het dorp, de weduwe Isabel Chalfont neemt de zorg voor Mathilda op zich omdat ze bij de dames Wilcox niet meer welkom is. Het meisje is getraumatiseerd en zegt weinig. Ze kan ook niet zoveel zeggen, want ze is grotendeels haar geheugen kwijt. Ze wil alleen kwijt dat haar naam waarschijnlijk Emma is, niet Mathilda.

Ondanks de goede zorgen ontvlucht Emma de veilige haven van Isabel Chalfonts huis en gaat naar Londen om haar verleden te zoeken, en misschien haar ouders. Wat ze vindt, is in de eerste instantie bedrog en de absolute zelfkant en haar zoektocht leidt haar via Newgate Prison naar Crystal Palace waar de Wereldtentoonstelling werd gehouden. 

Ondertussen zoeken William Ellin en Isabel Chalfont door en langzaam wordt duidelijk waar Emma vandaan komt en wie de heer is die haar bij de school van de dames Wilcox heeft afgeleverd en de verbanden die tussen hen blijken te bestaan. Maar kunnen ze Emma zelf ook weer vinden in de grote stad en de duizenden zwervers die daar proberen te overleven? 

Emma Brown behoort wel en niet tot de romans van Charlotte Bronte. Het was het laatste boek waar Charlotte Bronte aan gewerkt had, maar helaas had ze maar twee hoofdstukken afgemaakt voor ze overleed. In het eerste hoofdstuk komt Mathilda aan in de school en in het tweede komt men erachter dat ze niet Mathilda Fitzgibbon is. Wat Charlotte verder in gedachten had voor haar hoofdpersonen, weten we niet. 

Clare Boylan heeft de twee hoofdstukken als uitgangspunt genomen en heeft het verhaal afgeschreven in de geest van Charlotte Bronte. Ze heeft hierbij gebruik gemaakt van een eerdere roman die Charlotte had opgegeven en waarin de achtergrond van een zeker Willie Ellin beschreven werd en fragmenten uit brieven van Charlotte zelf. Charlotte had steeds meer belangstelling gekregen voor de situatie van de armen in Londen, en had in Londen plaatsen bezocht zoals Newgate Prison en Clare Boylan besloot om dit in het verhaal te integreren. 

De schrijfstijl lijkt wel een beetje op die van Charlotte Bronte, maar toch is er een duidelijk verschil te merken in de eerste twee hoofdstukken en de rest. De dialogen zijn in het tweede deel wat gekunsteld om de 19e eeuwse schrijfstijl te evenaren, en vooral Mathilda lijkt hierin een beetje erg vroegwijs. Bepaalde uitdrukkingen zijn ook iets te modern, maar dit kan aan de vertaling hebben gelegen. Ik denk niet dat een uitdrukking als emotionele intelligentie in de 19e eeuw al gebruikt werd.

Het verhaal zelf heeft de twists en wendingen en onverwachte connecties die je verwacht van een 19e eeuwse roman en dit vond ik goed gedaan en goed opgebouwd. Het is misschien niet heel geloofwaardig, maar dat is het in een echte 19e eeuwse roman ook niet altijd en het stoorde mij absoluut niet. Ik vond het juist heel passend. 

Het achterliggende thema is misschien iets moderner en explicieter dan Charlotte zelf had gebruikt, maar dit weten we natuurlijk niet zeker. Ik zal hier verder niet zoveel over zeggen, omdat ik ook geen delen van het verhaal wil weggeven. 

De achtergronden van William Ellin en vooral Isabel Chalfont vond ik interessant en leuk, en voegden echts iets toe. Mooi vond ik de uiteindelijke uitkomst voor Isabel, die je misschien niet zou verwachten, maar die ik wel passend vond. Als de andere optie was gekozen (opnieuw blijf ik vaag om spoilers te voorkomen), had ik dat te gemakkelijk gevonden. Zoals het nu eindigde, was het goed. 

Kortom, Emma Brown is een intrigerend verhaal in de geest van Charlotte Bronte, waar ik me zeer mee heb vermaakt. Ik heb genoten van alle wendingen die het verhaal nam, leefde mee met Emma, William en Isabel en wilde weten hoe het met hen verder zou gaan. 

Clare Boyan is erin geslaagd een boek te schrijven dat een buiging maakt voor het originele begin van Charlotte Bronte, maar dat niet slaafs een kopie wil maken. Emma Brown is origineel en leuk, en een plezier om te lezen. Het heeft voldoende knikjes naar de 19e eeuw om eer te betonen, maar is modern genoeg om op zichzelf te staan. 

Met Emma Brown heb ik nu alle door de Brontes geschreven romans gelezen, en daarmee is dit deel van mijn leesproject afgerond. Ik ga in de komende herfst weer verder met de Brontes, maar dan met de non-fictie en de mooie romans die over de Brontes zijn geschreven of naar aanleiding van hun werken. 

Originele titel: Emma Brown (2003)

Nederlandse uitgave 2003 door uitgeverij Archipel

Nederlandse vertaling: Frans van Delft

Bladzijdes: 392