10 minuten en 38 seconden in deze vreemde wereld, Elif Shafak

Een vrouw ligt in een vuilcontainer, ze is net vermoord, en in haar resterende tijd van 10 minuten en 38 seconden herinnert ze zich haar leven. 

Tequila Leila zoals ze later bekend stond, werd geboren in de stad Van, in een streng religieus gezin. Haar vader had twee vrouwen. Leila's moeder was de tweede vrouw, en toen Leila geboren werd, werd ze gegeven aan de eerste vrouw van haar vader, die geen kinderen kon krijgen. Haar biologische moeder was voortaan 'tante'. 

Leila's leven begon dus al met bedrog en een compleet voorbijgaan aan de rechten en de wensen van een vrouw. Dat wordt ook duidelijk als haar vader wil dat Leila trouwt met haar neef, zonder te kijken naar wat Leila wil of nodig heeft. 

Leila loopt weg, en gaat naar Istanboel. Helaas lacht het geluk haar ook hier niet toe en ze komt in de prostitutie terecht, in een van de legale bordelen van de stad waar ze jarenlang zal wonen en werken. 

Leila's leven kent niet veel geluk, maar ze wordt geen verbitterde vrouw en weet zelfs een groep vrienden om zich heen te verzamelen. Dit zijn allemaal mensen aan de rand van de samenleving, de onaangepasten, degenen die geminacht worden, de onaanzienlijken. Samen vormen ze een hechte groep, een nieuwe familie, en ze steunen elkaar door dik en dun. Er wordt een kat geadopteerd en Leila ontmoet zelfs de liefde van haar leven. 

Helaas kunnen die lichtpuntjes niets veranderen aan de wreedheid in Leila's leven of haar zinloze en gewelddadige dood. 

Dit boek is geen boek dat je nog 's avonds voor het slapen gaan kunt lezen. Daarvoor is het te aangrijpend en te triest. Tegelijkertijd laat het heel goed zien hoe sommige levens kunnen verlopen, zeker de levens van vrouwen in een hypocriete maatschappij die eerzame vrouwen op een voetstuk zet en de rechten van de rest met voeten treedt.  

De opbouw van het boek vind ik bijzonder, in die laatste tien minuten van Leila's bewustzijn komen er sleutelmomenten in haar leven aan bod, leren we haar vrienden kennen en krijgen we ook een inkijkje in hun levens. Dit gebeurt in flashbacks. In het tweede deel zien we hoe de vrienden van Leila aan de gang gaan om Leila een begrafenis te geven zoals ze gewild zou hebben, en niet een naamloos graf op De begraafplaats van de Vergetenen. 

Heel mooi vormt de stad Istanboel de achtergrond voor al deze verhalen, in alle tegenstellingen die hier te vinden zijn, de mix van culturen en de vele gezichten van de stad. Je proeft de smaken van de gerechten en ziet de straten met de winkels en de marktkramen voor je. Istanboel is bijna een eigen personage!

Verschillende gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis of de Turkse geschiedenis komen ook voorbij, zodat dit verhaal niet alleen een stevige context heeft in plaats, maar ook in tijd. Van de jonge Leila die een afbeelding in een tijdschrift ziet van prinses Elizabeth die trouwt met Philip, tot het neerslaan van de demonstratie op het Taksim plein en de opening van de brug over de Bosporus. 

In Turkije worden de boeken van Elif Shafak niet gewaardeerd door de autoriteiten. De thema's als seksueel misbruik en sekswerk en de hypocriete moraal zijn volgens hen een aantasting van de goede eer en de Turkse zeden. 

Voor ons zijn verhalen zoals deze noodzakelijk om te lezen, om je kwaad te maken over onrecht, om begrip te krijgen voor de mensen aan de onderkant van de samenleving en mee te leven met mensen in het algemeen. 

Originele titel: 10 minutes and 38 seconds in this strange world (2019)

Nederlandse uitgave 2020 door uitgeverij Wereldbibliotheek

Nederlandse vertaling: Manon Smits

Bladzijdes: 310

Eén klein minpunt dat me echt stoorde, een Turks/Islamitisch gebedssnoer is geen Rozenkrans, maar heeft een eigen naam. Dit staat verder volledig los van het verhaal zelf, maar dit ergert me enorm.