Vogels op de wind, Karissa Chen

In Shanghai groeien twee kinderen op; Suchi is de dochter van een boekhandelaar, en Haiwen's vader heeft textielfabrieken, hoewel de familie het wel moeilijk heeft in de roerige jaren '30. Suchi en Haiwen worden vrienden en als ze opgroeien gaat iedereen ervan uit dat ze ooit zullen trouwen. Haiwen zal een glanzende carriere als violist krijgen en Suchi heeft ook grote plannen om zangeres te worden. 

Helaas beslist het lot anders, Haiwen neemt dienst in het nationalistische leger en komt terecht in Taiwan en Suchi en haar zus worden door hun bezorgde vader naar Hongkong gestuurd, waar ze hopelijk veiliger zijn nu de communisten in Shanghai voor de deur staan. 

Als Haiwen en Suchi elkaar in 2008 in Los Angeles weer tegenkomen, hebben ze elk een ander leven geleid, kinderen en kleinkinderen gekregen en zijn ze niet meer dezelfden als toen. Wat hebben ze allebei meegemaakt en kunnen ze elkaar weer een beetje terug vinden? Of is de kloof te groot geworden?

We volgen Haiwens verhaal van het heden naar vroeger en het verhaal van Suchi van het verleden naar nu om erachter te komen hoe hun levens zijn verlopen en welke keuzes ze hebben gemaakt.

Historische achtergrond

In de jaren '20 en '30 was er in China een strijd gaande tussen de communisten van Mao Zedong aan de ene kant en de nationalisten van Chiang Kai-Check. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Chiang Kai-Check een bondgenoot van de geallieerden en kreeg hij vooral de steun van de Amerikanen. 

Ondanks die steun wonnen de communisten echter terrein in China en na de oorlog, vestigde Chiang Kai-Check zich in Taiwan, als de Chinese regering in ballingschap. De soldaten en de regering van Chiang Kai-Check zouden nooit terugkeren naar huis. Taiwan was voortaan hun thuis, hoewel de spanningen tussen oorspronkelijke bevolking en Chinese 'bevrijders' bleven bestaan. 

In China was Mao Zedong de baas en het communisme werd met harde hand doorgevoerd, waarbij tegenstanders werden opgepakt en iedereen die verdacht was opgepakt werd of heropgevoed moest worden. Tijdens de slecht uitgevoerde hervormingen van De grote sprong voorwaarts, brak er een hongersnood uit, en in de Culturele revolutie werd er radicaal met het verleden gebroken. 

Hongkong was ondertussen een apart geval, het stond sinds de 19e eeuw onder Brits gezag en maakte geen deel uit van China. Hierdoor was het een veilige haven voor Chinese vluchtelingen die de burgeroorlog en later het communisme wilden ontvluchten.  

Conclusie

Ik houd ervan als een boek me een dieper begrip geeft over situaties en over wat mensen kunnen meemaken. Ik ken de Chinese geschiedenis een beetje, het is bijvoorbeeld een eindexamenonderwerp in 6vwo, maar als ik dan vertel dat Chiang Kai-Check vanuit Taiwan zijn regering voortzette, heb ik niet helder op mijn netvlies wat dit betekende voor de soldaten in zijn leger, of voor de mensen in Taiwan. Door Vogels op de wind heb ik daar nu wel meer een idee van en daar ben ik blij om. 

Mooi ook laat het boek zien hoe belangrijk herinneringen zijn, zeker voor mensen die door omstandigheden niet in hun thuisland kunnen wonen, de vluchtelingen en de ontheemden. Want waar is je thuis als je geen thuis hebt, als je familie is achtergebleven en je niet weet wat er van hen is geworden? 

En als je dan terug kunt keren, hoe overbrug de afstand tussen jou en de anderen? Jullie ervaringen zijn niet meer gelijk en soms heb je niet meer gemeen dan je gedeelde herinneringen aan vroeger. Is het feit dat je familie bent dan genoeg? En kun je werkelijk weten wat de ander heeft meegemaakt als je de omstandigheden niet zelf hebt beleefd? 

Taal speelt ook een grote rol in dit boek, in het noorden van China werd Mandarijns gesproken, in het zuiden Kantonees, in Shanghai was er een eigen dialect. Als Suchi en Haiwen in Amerika zijn, spreken ze ook nog Engels, hoewel ze zich hier niet in thuis voelen. 

De taal die je gebruikt zegt ook iets over waar je thuis bent, en wie je bent. Suchi in Shanghai is een ander meisje dan Suchi in Hongkong die Kantonees of Engels moet spreken. Ze moet dingen doen die ze liever niet had gedaan en voelt zich ver staan van de dochter van haar ouders die ze eens was. 

Vogels op de wind is de debuutroman van Karissa Chen en ik vond het een prachtig boek. Ik moest er eerst even inkomen, omdat sommige namen en begrippen mij vreemd zijn, maar het verhaal zelf pakte me. De sprongen in de tijd vond ik erg goed werken, je hebt twee verhaallijnen, maar wel op een originele manier uitgewerkt. 

De historische achtergrond komt goed naar voren, maar onderbreekt nooit hinderlijk de loop van het verhaal. 

Haiwen vond ik niet de meest sympathieke persoon, daarvoor is hij me net iets te passief, maar ik had grote sympathie voor Suchi. Haar leven is niet gemakkelijk en zelfs vrij triest en ik was blij dat ze uiteindelijk de moed kon opbrengen om voor zichzelf te kiezen. 

Kortom, Vogels op de wind is een prachtige, interessante en goed geschreven roman die je meer inzicht geeft in een fascinerend stukje geschiedenis, een boek dat ik iedereen kan aanraden. 

Originele Engelse titel: Homeseeking (2025)

Nederlandse uitgave 2025 door uitgeverij Wereldbibliotheek

Nederlandse vertaling: Paul van der Lecq en Irene Lenting

Bladzijdes: 392