Leven met wijsheid, Jim Forest

Enige tijd geleden las ik de autobiografie van Thomas Merton, Louteringsberg (hier), die diepe indruk op me maakte. Thomas Merton vertelt hierin hoe hij er uiteindelijk toe kwam om in te treden in een Trappistenklooster.

Er zijn heel veel geschriften van en over Thomas Merton verschenen, maar tot nu toe was er geen goede Nederlandse vertaling van een biografie over hem. Maar dit is veranderd. 

Leven met wijsheid, een biografie van Thomas Merton is dit jaar eindelijk in het Nederlands vertaald, tien jaar na de oorspronkelijke Amerikaanse uitgave.

Zoals ik al zei was ik onder de indruk van Louteringsberg en ik wilde graag meer weten over de tweede periode in Mertons leven, die als monnik bij de Trappisten.

Twijfel

Ondanks zijn roeping en het vaste geloof dat dit de juiste weg voor hem was, was het leven in het klooster niet gemakkelijk voor Merton. De Trappisten geloofden in boete doen en toen Thomas Merton intrad in 1941, was het leven er zeer sober. 

Het eten was karig, nooit kwam er vlees, vis of eieren op tafel en een maaltijd bestond bijna altijd uit brood, aardappelen en fruit. Verder sliepen de monniken in een grote slaapzaal op stromatrassen en werden de dagen gevuld met zeker acht uur bidden in de kerk en verder met zware lichamelijke arbeid.

Mertons gezondheid was niet heel best en het kostte hem moeite aan dit zware regime te wennen. De stilte beviel hem wel, de Trappisten communiceerden bijna volledig in gebarentaal, maar het dicht op elkaar leven van de monniken vond hij minder prettig. 

De Abdij was namelijk veel te klein voor de hoeveelheid monniken die er woonden en het was woekeren met de ruimte. Bovendien probeerden de monniken met een boerderij de inkomsten van de Abdij aan te vullen, waardoor de dag vaak gevuld was met de herrie van tractoren en andere landbouwmachines.

Vaak dacht hij erover of hij wel op zijn plek zat en bijvoorbeeld niet moest overstappen naar de Kartuizers, waar je echt als kluizenaar kon leven.

Deze worsteling heeft hem jarenlang parten gespeeld en meerdere malen heeft hij op het punt gestaan om te vertrekken. Gelukkig had hij abten die dit begrepen en hem bijvoorbeeld toestemming gaven om op het terrein van de Abdij een ruimte in te richten waar hij zich terug kon trekken en uiteindelijk zelfs een permanente kluis, zodat hij als kluizenaar aan het klooster verbonden was.

De ergste twijfel ondervond Thomas Merton toen hij in 1966 een verpleegster ontmoette en verliefd op haar werd. Lang stond hij in tweestrijd om het klooster te verlaten en met haar te trouwen of trouw te blijven aan zijn geloften. Uiteindelijk koos hij toch voor het kloosterleven, maar hij bleef ervan overtuigd dat liefde het belangrijkste in het leven van een mens is.

 

Thomas Merton (1915-1968)

Verbinding

Ondanks de hang naar stilte, had Thomas Merton ook een publiek leven. Zijn boeken over allerlei geestelijke onderwerpen werden uitgegeven en brachten hem veel roem en lof. Merton was zeer belezen en beperkte zich niet tot religieuze onderwerpen. Hij was ervan overtuigd dat bewapening niet de juiste manier was om de vrede te bewaren, een standpunt dat hem in de Verenigde Staten aan het begin van de Koude Oorlog niet altijd vrienden opleverde.

Zijn boeken over de Vredesbeweging en andere maatschappelijke onderwerpen kwamen vaak niet door de censuur van de Orde. Thomas Merton wist dit te omzeilen door delen in tijdschriften te publiceren of als gestencilde boekjes bij een lokale uitgeverij te laten uitgeven.

Steeds meer kwam Thomas Merton tot de ontdekking dat mededogen het meest belangrijke is. Hij veroordeelde zijn eigen boeken die hij had geschreven toen hij jonger was, waaronder Louteringsberg, omdat hij achteraf vond dat hij te weinig mededogen had getoond.

Merton correspondeerde onder andere met Boris Pasternak, met verschillende filosofen, Islamitische Schriftgeleerden en Boeddhistische monniken.

Hij was een van de eersten in die tijd die een dialoog probeerde op te zetten met protestanten en voelde zich betrokken bij de Burgerrechtenbeweging. Zo had hij contact met Martin Luther King en waren er zelfs plannen voor een gezamenlijke retraite.

Laatste reis

In 1968 mocht Thomas Merton een grote reis naar Azië maken en bezocht hij onder andere India en Thailand. Hij ontmoette katholieke religieuzen en hield lezingen, maar sprak ook vol vriendschap met verschillende boeddhistische monniken. 

Zeer belangrijk voor hem was de ontmoeting met de Dalai Lama, drie dagen hielden zij lange gesprekken over de verschillen, maar vooral de overeenkomsten van Westerse en Oosterse religies in het algemeen en monniken in het bijzonder.

Thomas Mertons dood kwam onverwacht in Thailand en was het gevolg van stom ongeluk. Een heftige elektrische schok van een slechte stekker bezorgde hem een hartstilstand. Enkele uren later werd zijn lichaam in zijn hotelkamer gevonden.

Op 17 december 1968 kwam de kist met het lichaam van Thomas Merton aan bij de Adbij waar hij meer dan 20 jaar had geleefd en hij werd door zijn broeders begraven op het kerkhof van de monniken.

Tot op de dag van vandaag worden zijn vele geschriften over gebed, stilte, contemplatie en verbinding uitgegeven en gelezen door heel veel mensen.

Thomas Merton was geen heilige, niet iemand zonder fouten, maar wel iemand met een groot hart, een enorm gevoel voor humor, een brede belangstelling en een geloof in de dialoog met alle mensen. Voor hem was overal wijsheid  en liefde te vinden, bij alle soorten mensen en in alle religies. Iets dat zeker in deze tijd ook nog actueel is.

Originele Engelse titel: Living with wisdom, a life of Thomas Merton (2008)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij Damon

Nederlandse vertaling: Willy Eurlings

Bladzijdes: 291