Beroofd in het Joods Cultureel Kwartier

In de Tweede Wereldoorlog hebben de nazi's niet alleen geprobeerd om een heel volk uit te moorden, ook de hele Joodse cultuur en religie moesten uitgeroeid worden. Alles wat van waarde was, werd geroofd en meegenomen. 

Denk hierbij aan kunst zoals schilderijen en beelden, maar ook religieuze voorwerpen, kelken en kandelaars van edele metalen die konden worden omgesmolten, boeken en Thorarollen die verkocht konden worden.  De Thorahrollen waren bijvoorbeeld van perkament gemaakt en dit werd onder andere verkocht aan schoenmakers die er inlegzooltjes van sneden.

De nazi's hadden altijd taalgebruik dat moest verhullen wat ze werkelijk deden, zo werd er gesproken over 'veiligstellen', en niet over stelen. Er was zelfs een aparte organisatie die moest inventariseren wat er in Joodse huizen, bibliotheken, collecties, winkels en synagoges voor spullen aanwezig waren en te zien aan wie ze wat konden verkopen. 

Het is ontluisterend dat na de oorlog de mensen die terugkeerden uit de kampen, of de nabestaanden, zo weinig medewerking kregen van de Nederlandse regering om hun rechtmatige bezit terug te krijgen. Soms was er zelfs sprake van regelrechte tegenwerking!

Slepende rechtszaken werden er gevoerd en er kwamen schikkingen die ver onder de werkelijke waarde lagen, maar waar de familie uit wanhoop en moedeloosheid dan maar mee akkoord ging. Sommige collecties zijn helemaal nooit teruggevonden. 

In twee Joodse musea in Amsterdam, het Joods Historisch museum en het Nationaal Holocaust museum, is een dubbele tentoonstelling te zien over deze roof en de betekenis daarvan. Het verhaal wordt verteld aan de hand van acht persoonlijke verhalen, waardoor je een goed inzicht krijgt in de omvang, maar vooral de betekenis van de roof, want het verlies wordt tot op de dag van vandaag gevoeld. Het is namelijk niet alleen een materieel verlies, maar ook een verlies van traditie, van een band met de geschiedenis, een is ten diepste persoonlijk. 

In het Nationaal Holocaust museum zijn vier verhalen te zien die gaan over geroofde kunstcollecties, zoals die van de familie Goudstikker. In Het Joods Historisch museum zijn er vier verhalen te zien over gestolen boeken en religieuze voorwerpen. Indruk maakte hier het verhaal van boekhandelaar Louis Lamm die in 1933 vanuit Duitsland naar Amsterdam kwam, in de hoop hier veilig te zijn voor het geweld van de nazi's, maar tien jaar later in Auschwitz werd vermoord.

Beide tentoonstellingen zijn zeer de moeite waard en ik was ontroerd door de persoonlijke verhalen die me echt raakten. De tentoonstellingen bevatten foto's, boeken, voorwerpen, brieven en filmbeelden en zijn zeer boeiend.

De tentoonstelling is nog tot 27 oktober 2024 te zien. Voor het Nationaal Holocaust museum wordt aangeraden om een ticket online te boeken, zodat je er zeker van bent dat er plek is. Je krijgt dan een ticket waarmee je beide musea kunt bezoeken, en een ticket is één week geldig.

Ik had trouwens geen foto's gemaakt, dus ik kan verder niets laten zien! (sorry)