Het huis van de vier winden, Elif Shafak

Dit verhaal begint in 1992, als Esma naar de gevangenis toe rijdt om haar broer op te halen die vrijkomt nu hij een straf van veertien jaar heeft uitgezeten. Haar broer Iskender zat vast voor de moord op hun moeder. Hij had haar doodgestoken omdat zij de eer van de familie te grabbel had gegooid.

Maar dit verhaal begint natuurlijk eerder, in een Koerdisch dorp in Turkije, waar een tweeling wordt geboren. Weer twee meisjes terwijl er al zes dochters waren en vooral de moeder hoopte op een zoon. Pembe en Jamila groeien samen op, in de schaduw van traditie en wat er van mannen en vrouwen verwacht wordt. Hun vader is modern in de zin dat hij wil dat zijn dochters naar school gaan, maar ook voor hem is de eer van de familie belangrijk, zoals blijkt als één van de dochters er met een man vandoor gaat. 

Pemba zal trouwen met een Turkse man, Adem en drie kinderen krijgen, Iskender, Esma en Yunus. Adem vindt werk in Engeland en het gezin zal hier naar toe vertrekken. Pemba laat haar tweelingzus achter, maar de band tussen hen zal sterk blijven. 

In Engeland is het leven niet zoals thuis, er zijn andere gebruiken en andere ideeen, en de aanpassing lukt maar gedeeltelijk. Dat komt ook doordat Pemba de taal niet goed spreekt en het huwelijk tussen Pemba en Adem niet goed is. 

Voor de kinderen is het ook niet gemakkelijk. Iskender voelt de druk als oudste zoon en uiteindelijk de man in huis en Esma voelt de druk als meisje en de strenge eisen die aan haar gedrag worden gesteld. Yunus is nog degene die het meest vrij is, met zijn vriendschap met de punkers uit het kraakpand (al is hij nog een beetje te jong om alles te begrijpen wat zij zeggen). 

Door te verspringen in de tijd en de verschillende perspectieven krijgen we langzaam het hele verhaal en komen we te weten hoe Pemba en Jamila zijn opgegroeid, hoe Adem in een klein Koerdisch dorpje terecht kwam en de ene zus trouwde en niet de andere. We zien wat de redenen zijn dat het huwelijk tussen Pembe en Adem stuk loopt en hoe het verder gaat, en in welke situaties de kinderen terecht komen. Ook begrijpen we hoe uiteindelijk alle lijnen samenkomen in de vreselijke daad waar Iskender voor de gevangenis in zal gaan. 

Elif Shafak begint heel snel één van mijn favoriete schrijvers te worden. Waar ik Het eiland van de verdwenen bomen mooi vond, is Er stromen rivieren in de lucht absoluut prachtig en ook Het huis van de vier winden is ontzettend mooi. 

Ten eerste heeft ze een prachtige schrijfstijl, zij kan zinnen weven en er een prachtig tapijt van maken, vol patronen, verbindende lijntjes en beschrijvingen waardoor je alles helemaal meeleeft. Mooie observaties, vaak vol humor en altijd met mededogen en begrip. 

Haar personages zijn gelaagd, complex en vol nuance. Niemand is helemaal goed of slecht, Iskender is weliswaar een moordenaar, maar door zijn verhalen uit de gevangenis begreep ik hem beter, en zo geldt dat voor iedereen. Ik vind het knap dat een auteur in staat is om achtergronden en gebeurtenissen zo te vertellen dat je begrijpt waar mensen vandaan komen, en waarom ze doen wat ze doen. 

Elif Shafak is heel goed in het weergeven van verschillende culturen. Een begrip als eerwraak ligt zeer ver bij mij vandaan. Voor mij is eer een persoonlijk iets, maar het idee dat een hele familie of een hele groep verantwoordelijk is voor de eer en dat eer dus collectief is, is mij vreemd. Dat het vooral de vrouwen zijn die de eer kunnen verliezen en de mannen die het moeten herstellen, maakt het er niet beter op. De dingen die Adem doet, zijn geen straf waard, maar wat Pembe doet zou dat in die optiek wel zijn. 

In Het huis van de vier winden komen allerlei aspecten van cultuur, religie, familie, traditie, eer, groepsdruk en allerlei andere elementen op briljante manier samen. Het laat zien wat er achter gesloten deuren kan plaatsvinden en neemt geen blad voor de mond. Her is indrukwekkend, interessant en vooral ontzettend goed. 


Originele Engelse titel: Honour (2012)

Deze Nederlandse uitgave in 2025 door uitgeverij Wereldbibliotheek (in 2013 door uitgeverij De Geus)

Nederlandse vertaling: Frouke Arns en Manon Smits

Bladzijdes: 378

Reacties

Populaire posts