Anna Karenina, Lev Tolstoi (deel I)

Anna Karenina is één van de grootste klassiekers in de wereldliteratuur, en een onbetwist hoogtepunt van de Russische literatuur.

Ik heb enkele jaren terug het boek gelezen, in de vertaling van Wils Huisman. Op de een of andere manier kon het boek me destijds niet heel erg bekoren en viel het me erg tegen.

Ik denk dat dit een combinatie was van mijn eigen verwachtingen, het moment waarop ik het las en misschien de vertaling. Die van meneer Huisman is keurig, maar de nieuwe, moderne vertaling van Hans Boland leest ontzettend prettig en vloeiend en dat scheelt toch wel.

Ik heb dan ook zonder moeite al een deel gelezen en hier volgen een paar impressies.

Eerste indrukken

Wat meteen opvalt is dat de namen iets anders zijn dan in sommige andere vertalingen, Levin is Ljovin geworden en Leo Tolstoi is Lev Tolstoi. Daarmee is het allemaal net iets Russischer, wat de sfeer ten goede komt (al is het soms even wennen).

Ik zie nog niet de lange monologen zoals je die in Dr Zjivago wel hebt, waarbij iemand iets zegt als: ‘U wilde weten hoe dat zat? Nou, ik kan u vertellen…’ Misschien komen ze nog, maar dat is even afwachten.

Tolstoi schrijft prachtig, vol rijke details die de periode tot leven wekken, zoals het vouwbeen dat Anna bij zich heeft om bladzijdes van een boek open te snijden, maar ook de adel die op reis gaat met tientallen bediendes.

Personen en tegenstellingen

In het eerste deel maken we meteen kennis met de belangrijkste personen en krijgen we de eerste indrukken van hun karakter.

Mooi hoe er meteen een paar tegenstellingen duidelijk worden. De oppervlakkige Prins Stephan Oblonski (Stiva) en zijn vriend Konstantin Ljovin bijvoorbeeld.

Als het boek begint is zijn vrouw Dolly er net achter gekomen dat Stiva een affaire met de gouvernante heeft gehad. Stiva is een zwakke man die het vooral plezierig wil hebben. Hij geniet van mooie dingen en lekker eten en wil zoveel mogelijk plezier hebben. Onrust en twisten verstoren zijn aangename leventje en hij zit er dan ook een beetje mee dat zijn vrouw nu zo boos op hem is. Het is niet de affaire die hem dwars zit, maar het feit dat zijn boze echtgenote zijn rust verstoort.

Waar Stiva opgewekt en oppervlakkig is, is Ljovin zwaar op de hand en serieus. Hij voelt zich niet erg thuis in de mondaine wereld van Moskou, maar zou liever op zijn landgoed zijn. Hij is echter in Moskou omdat hij het meisje op wie hij verliefd is ten huwelijk wil vragen. Het gaat hier om Katharina (Kitty) Sjerbatski, de zus van Dolly.

En dan is er de tegenstelling tussen Anna Karenina (de zuster van Stiva) en Kitty. Anna is getrouwd en heeft een zoontje en wordt in de hoogste kringen bewonderd om haar schoonheid, intelligentie en tact.

Kitty daarentegen is een jong meisje van achttien, nog maar net uit in de grote wereld, die furore maakt op de bals in Moskou en geniet van de aandacht. Ze is verliefd op Graaf Vronski. Ze hoopt dan ook dat hij haar ten huwelijk zal vragen en wijst het aanzoek van Ljovin af.

Alexei Vronski is een aangename jongeman, geliefd bij iedereen. Hij vond Kitty aardig en genoot van de aandacht die ze hem schonk, maar een huwelijk zat er wat hem betreft niet in. Verliefd worden op de bekoorlijke Anna zat ook niet in de planning, maar het overkwam hem als een wervelstorm waar niets tegen bestand was.

Kitty wilde de attenties en de liefde van Vronski en kreeg ze niet, Anna was er niet naar op zoek, maar kreeg ze wel. Tolstoj zet hier dus een paar mensen tegenover elkaar en we krijgen al een paar vooruitwijzingen naar verwikkelingen die nog komen.

Vronski is is knap, intelligent en vriendelijk, rijk en charmant en het gaat hem voor de wind. Maar hij is ook iemand van de conventie, iemand die niet van zijn moeder houdt, maar doet alsof omdat dat nu eenmaal zo hoort.

Het zal dus interessant zijn om te zien wat Vronski doet als de omstandigheden voor hem wat minder fijn en prettig worden. Het is gemakkelijk om aardig en charmant te zijn als het allemaal goed gaat, maar hoe blijft je karakter overeind als het mis gaat?

Moskou en Sint Petersburg, stad en platteland

Het verschil tussen Moskou en Sint Petersburg wordt al een beetje aangestipt, als twee verschillende werelden. De uitgestrektheid van Rusland wordt ook duidelijk, de reis tussen Sint Petersburg en Moskou duurt langer dan een dag en men neemt de slaaptrein.

Mooi ook het verschil tussen stad en platteland. De stad vol vluchtig plezier en klatergoud, terwijl Ljovin op zijn landgoed geniet van een pasgeboren kalfje en de hond die aan zijn voeten slaapt. Het eerlijke platteland tegenover de onechte stad in een paar scenes beschreven en neergezet, om later uitgewerkt te worden.

  

De treinen spelen al vanaf het begin een grote rol, zo leren Anna en de moeder van Vronski elkaar kennen in de trein en op het station van Moskou, komt er een spoorwegwerker om onder de wielen van de trein. Voor wie het verhaal kent, dit is een voorbode voor wat er nog komen gaat.

Kortom, er is al veel om van te genieten. Ik vind de afwisseling in personages en gebeurtenissen prettig en je hebt niet in de gaten dat je nog 900 bladzijdes moet. De vertaling leest vlot en vloeiend zonder al te modern te zijn, want het tijdsbeeld blijft moeiteloos overeind.

Mijn volgende stukje over deel II en III komt op 30 september (dus ik sla 20 september even over)