De laatste drie Ferrara-romans, Giorgio Bassani

Eerder besprak ik al de eerdere drie romans in de Ferrara-serie van Giorgio Bassani, maar nu heb ik ook de laatste drie boeken gelezen, die ik hier samen bespreek.

Achter de deur

In dit verhaal is een jongeman de hoofdrolspeler. Hij zit in de vijfde klas, maar heeft hier geen vrienden. Zijn intellectuele rivaal is Carlo Cattolica en eigenlijk zou hij wel graag vrienden met Carlo willen zijn, maar het blijft bij tegen elkaar opbieden bij de vertalingen en de oplossingen van wiskundesommen.

Het feit dat de hoofdrolspeler van Joodse afkomst is, helpt ook niet mee om hem te laten meedoen in de hiërarchie die er op school heerst, hij is zich er maar al te zeer van bewust dat hij er buiten staat, er niet bijhoort.   

De zaak verandert als er een nieuwe jongen op school komt, door omstandigheden klampt deze Luciano zich mossel vast aan de hoofdrolspeler, die hem eigenlijk niet graag mag, maar te aardig is om hem echt af te wijzen. Maar dan is het Carlo die hem laat weten dat Luciano altijd achter zijn rug roddelt en geen echte vriend van hem is.

De hoofdrolspeler zal zich bij Cattolica achter de deur verschuilen om te horen wat Luciano zegt, om hem dan te confronteren. Maar hij komt erachter dat het sociale isolement waar hij in zit, ervoor zorgt dat hij dit eigenlijk helemaal niet meer durft.

Oorspronkelijke Italiaanse titel: Dietro la porto (1964)

Deze Nederlandse uitgave: 2018 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Tineke van Dijk

Bladzijdes: 125

De reiger

Dit is denk de roman waar ik het moeilijkst in kon komen. Het speelt zich af na de oorlog en advocaat Edgardo Limantani gaat op eendejacht. Hij maakt zich in de ochtend klaar in Ferrara, om naar zijn landgoed buiten de stad te rijden, maar hij komt niet op gang. Een allesoverheersende melancholie neemt bezit van hem en hoewel hij uiteindelijk in de auto zit, zal deze dag niet veel soeps meer worden.

Hij zal die dag inderdaad niets schieten, hoewel zijn hulp de ene na de andere eend schiet en zelfs een prachtige reiger neerhaalt. Op de terugweg, met een auto vol dode vogels, beseft Edgardo dat het voor hem niet meer hoeft.

Alles wordt heel gedetailleerd beschreven, de route die hij neemt, de maaltijd die hij gebruikt, de mensen die hij spreekt en zijn overpeinzingen en gedachten. En zoals ik al zei, is dat niet heel gemakkelijk om te komen, maar op een gegeven moment pakt dit verhaal je toch. De triestheid van het bestaan van Limantani grijpt je bij de keel en als je beseft welke beslissing hij neemt, is dat onafwendbaar.

Tegelijkertijd vond ik de beschrijving van de jachtpartij heel moeilijk om te lezen en de sterfscene van de reiger heeft me tot tranen geroerd.

Ik ben blij dat ik heb doorgezet en dit boek uit heb gelezen, want nadat ik het dicht had gedaan, bleef het langer bij me dan ik had verwacht. Naarmate ik er over nadacht zag ik meer lagen in het verhaal en de subtiele aanwijzingen die je al krijgt en die een idee geven over de afloop.

Een bijzonder verhaal

Originele Italiaanse titel L’airone (1968)

Deze Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Tineke van Dijk

Bladzijdes: 168

De geur van hooi

Dit boek is het slotstuk van de Ferrara serie, waarin Giorgio Bassani zelf het woord neemt. In zes hoofdstukken, essays eigenlijk, vertelt Bassani over zijn eigen leven in Ferrara. Hij beschrijft het stadje zoals het was in de jaren ’20 en ’30 en het fascisme een steeds grotere greep op de samenleving kreeg. Dat merkte vooral de Joodse bevolking, vooral nadat in 1938 in Italie de rassenwetten werden ingevoerd.

Maar Bassani vertelt ook over de herinneringen aan zijn jeugd, de mensen die hij kende, en de plaatsen waar hij langskwam, maar ook komt hij als schrijver soms voorbij. 

Deze kleine bundel essays is een mooie afsluiting van de serie van zes boeken (deze, vier prachtige romans en een boek met korte verhalen) waarin we het stadje Ferrara leerden kennen en vooral de levens van de Joodse gemeenschap tijdens de opkomst van het fascisme. 

Mooi hoe Giorgio Bassani zoveel groepen een stem wist te geven; de schooljongens, de opgroeiende jeugd, de rijke familie Finzi-Contini, de studenten en een aantal volwassenen zoals de arts met zijn grote geheim.

We laten hen achter, in de mist van de tijd en de geschiedenis, maar gelukkig kunnen we altijd naar hen terugkeren omdat ze vooral altijd vereeuwigd zijn op deze pagina’s, door één van de grootste schrijvers van het na-oorlogse Italie. Iedere liefhebber van Italiaanse literatuur zal denk ik genieten van de Ferrara-serie van Giorgio Bassani.

Originele Italiaanse titel: L’odoro del fieno (1972)

Deze Nederlandse uitgave: 2018 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Tineke van Dijk

Bladzijdes: 112