Een verloren vriendin, Raffaella Romagnolo
Wat is de bestemming van een leven en waar is die bestemming?
Ligt dit vast of kun je het veranderen en van welke factoren en van welk toeval
is die bestemming afhankelijk?
Twee meisjes groeien op in hetzelfde dorp, Anita en Giulia.
Ze zijn beiden arm en werken in de zijdespinnerij. Hun omstandigheden zijn
grotendeels gelijk, maar hun bestemming is beslist niet hetzelfde.
Giulia neemt
het besluit om weg te gaan, te vluchten eigenlijk. De zijdespinsters hadden
gestaakt voor betere werkomstandigheden, maar dit verzet is gebroken en Giulia
voelt zich verraden. Als blijkt dat haar verloofde ook niet meer van haar
houdt, is de maat vol. Giulia gaat weg.
Ze heeft het geluk dat ze in New York terecht komt bij de kruidenierswinkel
van Libero en dat ze hier een toekomst kan opbouwen. Ze krijgt een zoon die
grootste plannen heeft voor de zaken en de Tweede Wereldoorlog heeft voor haar
geen noemenswaardige persoonlijke gevolgen.
Voor Anita is dat anders. Zij groeit op in een gezin waar
iedereen óf overtuigd socialist is, óf katholiek en vaak een dubbele naam heeft.
Ze trouwt met de liefde van haar leven en ze krijgen een zoon, Nico. Helaas
breekt de Eerste Wereldoorlog uit en de mannen van het gezin moeten de oorlog
in, waarbij niet iedereen zal terugkomen.
De familie zal in de jaren erna te maken krijgen met de
opkomst van het fascisme en het geweld dat de fascistische knokploegen
gebruiken tegen hun socialistische en communistische tegenstanders.
Tijdens de
Tweede Wereldoorlog die dan uitbreekt moeten sommige zonen en neven in het
leger om te sterven in het uitgestrekte Rusland, andere gaan de bergen in om zich
met gevaar voor eigen leven aan te sluiten bij de Partizanen.
In 1946 is de oorlog voorbij, en een oudere dame komt aan
met de boot in Italië. Ze komt uit Amerika en de meesten zullen haar inschatten
als een welgestelde Amerikaanse. Ze reist samen met haar zoon om te zien of er
mogelijkheden zijn om hun levensmiddelenzaken uit te breiden, maar
tegelijkertijd is het een soort pelgrimage. Giulia wil aan de ene kant zien
waar ze vandaan komt en wat er nog van over is, maar ze is er ook bang voor.
Zal ze haar verloren vriendin nog terug kunnen vinden, of hebben de gebeurtenissen
in al die jaren ervoor gezorgd dat dat onmogelijk is?
De Nederlandse titel dekt de lading naar mijn idee niet zo
heel goed, de Italiaanse titel is Destino, Bestemming en die is
beter. Omdat dit verhaal zo duidelijk maakt dat je bestemming van zoveel
factoren afhankelijk is en dat je er eigenlijk geen invloed op uit kunt
oefenen. Als Giulia net op een ander tijdstip van huis was gegaan, had ze Pietro
niet gezien en was ze niet weggegaan. Was ze niet flauw gevallen in de winkel
van Libero, was de situatie ook weer anders verlopen.
En hetzelfde geldt voor Anita en haar familie. Als Pietro
niet zijn gedichten van het front had gestuurd, had zijn zoon ze nooit aan de dochter
van de Markies gegeven en was hij ook nooit bij Hamlet terecht gekomen en hadden
de fascisten hem misschien niet gevonden. En zo zijn er legio voorbeelden te
geven, maar ik wil niet teveel weggeven van het verhaal, dus ik laat het bij deze
aanwijzingen die ik verder niet uitleg. (als je wilt weten hoe het zit met de dochter van de Markies, Hamlet en de fascisten moet je gewoon zelf het boek lezen).
Ik heb dit boek daadwerkelijk grotendeels huilend gelezen,
zo ontroerde het mij. En dan heb ik het vooral over het Italiaanse gedeelte,
dat mij zo pakte en in de greep hield dat ik een hele middag door moest lezen
om het boek uit te krijgen.
Ik leefde mee met alle leden van het gezin en zelfs met de
hondjes (van wie we af en toe iets in hun perspectief zien) en ik heb gehuild
om alle onrecht en verschrikkingen die ze mee moesten maken of liever: alles
dat hen werd aangedaan. De twintigste eeuw heeft de meest vreselijke dingen
gezien en de mensen uit die tijd zaten er middenin. En sommigen hebben het
overleefd en moesten verder, met de verliezen en het verdriet.
Dit gedeelte is ontzettend indrukwekkend en goed geschreven,
als lezer ga je er helemaal in mee en ben je er bijna zelf bij.
Het Amerikaanse gedeelte viel me daarnaast tegen, het stak
er een beetje bleek bij af. Daarbij vond ik Giulia niet erg sympathiek en haar
leven in Amerika vrij leeg en zinloos. Maar die gedeeltes zijn gelukkig maar klein.
Wel leuk vond ik Giulia terug in Italië als oude dame. Aan de ene kant afkrakend
wat ze om zich heen ziet (dat is toch geen brug, Brooklyn, dàt is een brug), en
tegelijkertijd bevreesd voor wat ze tegen zal komen, welke spoken er voor haar nog
verborgen zijn.
Het einde vond ik mooi en hoopgevend, als de overlevenden
samen komen om een groot feest te vieren; als namelijk de Markiezin met een Communist
trouwt, waarbij de priester-oom het huwelijk zegent, met een rode halsdoek
onder zijn priesterkleed.
Dit boek is geschreven door Raffaella Rogmagnolo die
docente geschiedenis is (kijk, dan heb je bij mij helemaal een streepje voor)
en ik vind het echt een geweldig goed boek. Het is goed geschreven met een
uitstekende historische achtergrond, levensechte personages en diep mededogen.
Sommige dingen komen heel mooi terug om de cirkel rond te maken, zoals het rode
hemd, of de communist en de Markiezin, maar dit gebeurt nooit op een gekunstelde
manier.
De historische achtergrond onderbreekt het verhaal nooit en
is niet te droog, en de gruwelen zijn nooit zo verschrikkelijk dat je niet verder
kunt lezen. Het gaat namelijk niet om hoe erg het is in de loopgraven of aan
het front, het gaat erom wat de personages meemaken. De gedeeltes waarin Pietro
zijn brieven schrijft aan Anita vanaf het front zijn ongelofelijk ontroerend,
zonder dat het sentimenteel wordt of over the top.
Ik kan verder niet goed uitleggen hoe goed ik dit boek vond, dus ik zeg alleen nog maar dat Een verloren vriendin voor mij één van de mooiste
boeken van 2019 is.
Originele Italiaanse titel: Destino (2018)
Nederlandse uitgave 2019 door uitgeverij Signatuur
Nederlandse vertaling: Hilda Schraa en Manon Smits
Bladzijdes: 442
Hoi Bettina! Volgens mij ben je stiekem een projectje begonnen! Met boeken over kleine Zuiderse dorpjes, wereldoorlogen en migratie naar Amerika. Toevallig net thema's die mij enorm boeien, dus doe vooral zo verder zou ik zeggen! En als je nog een dikke pil zoek over deze thema's: Middlesex is heel goed! https://detheetante.blogspot.com/2019/08/middlesex-of-hoe-een-verstekeling-een.html
BeantwoordenVerwijderenJa, grappig he, die twee boeken (deze en Stella Fortuna) kwamen bijna tegelijkertijd uit en ik raakte eerst een beetje in de war omdat de verhalen op het eerste oog erg op elkaar lijken. Maar in werkelijkheid lijken ze helemaal niks op elkaar. Ik kan je deze iig heel erg aanbevelen, ik vond Een verloren vriendin werkelijk schitterend. En bedankt voor jouw tip!
VerwijderenGroetjes,