Het boek van vergeten woorden, Pip Williams

In de tweede helft van de 19e eeuw ontstond het idee in Engeland om een nieuw woordenboek te publiceren, de Oxford English dictionary. Dit zou een verbetering worden van het woordenboek van Samuel Johnson uit de 18e eeuw, een nieuw standaardwerk voor de Engelse taal. Elk woord met een goede definitie en voorbeeldzinnen om de betekenis te verduidelijken en te verifiëren. 

In Oxford ging een groep mensen aan de slag om woorden te verzamelen en te ordenen, die ze vanuit het hele land toegestuurd kregen, onder leider van meneer Murray. 

Esme groeit op in het scriptorium waar de eerste groep medewerkers hard aan het werk is om zo zorgvuldig mogelijk definities te formuleren. Haar vader is één van de medewerkers en de kleine Esme groeit op, zittend onder de tafel waar het allemaal gebeurt. Haar moeder is overleden en haar vader is een onconventionele man, die echter niet altijd goed weet wat hij met zijn slimme dochter aan moet. Een dochter die ook nog een enorme fascinatie heeft voor de blaadjes met de woorden die in grote stapels in allerlei vakjes bewaard worden. 

Esme groeit op in de schaduw van de woorden en van het woordenboek. Langzamerhand komt ze er echter ook achter dat bepaalde woorden niet in het woordenboek voorkomen. De enige woorden die een plaats krijgen, zijn de woorden waarvan een schriftelijk bewijs te vinden is dat ze in een bepaalde betekenis gebruikt worden. Groepen die een minderheidspositie in de samenleving innemen en weinig tot niet publiceren, zien hun taalgebruik en hun betekenissen niet terug in het woordenboek. 

Esme begint haar eigen verzameling woorden aan te leggen, woorden die afvallen voor het officiële woordenboek en woorden die ze hoort van de vrouwen op de markt. Tegelijkertijd met de groei van het woordenboek waar ook Esme een rol in krijgt, groeit Esme's eigen verzameling. 

Ondertussen veranderen de tijden en de strijd voor de rechten van vrouwen en vooral stemrecht voor vrouwen neemt steeds grotere vormen aan, terwijl de Eerste Wereldoorlog ook niet ver weg is. Gebeurtenissen die ook hun sporen bij Esme zullen nalaten. 

Soms pak je een boek alleen om de cover, en soms gok je dan mis en soms heb je een juweeltje in handen. In dit geval had ik nog niks over het boek gehoord en kon ik de achterkant bijna niet lezen omdat ik mijn leesbril niet bij me had. Ik vond de voorkant echter mooi en besloot het boek mee te nemen. En ik had een juweeltje in handen. 

Pip Williams heeft in deze roman heel mooi de fictieve Esme gebruikt om de grote gebeurtenissen in de geschiedenis te verbinden met de interessante ontwikkeling van het woordenboek. 

Ik had er nooit over nagedacht dat gemarginaliseerde groepen in de samenleving met deze werkwijze geen erkenning krijgen voor hun specifieke woorden of betekenissen omdat ze niet gepubliceerd zijn, maar dit boek zette me wel aan het denken. 

De rol van de vrouwen die meewerkten aan het woordenboek is helemaal een beetje op de achtergrond gebleven, omdat het dochters waren die hun vader hielpen, echtgenotes die ondersteuning boden. Maar ook de vrouwen die woorden met hun betekenis aanleverden, werden niet als heel belangrijk gezien. In 1928 werd er een groot diner gehouden voor alle mannen die hadden meegewerkt aan het woordenboek, en drie vrouwen die hadden meegewerkt mochten vanaf het balkon toezien hoe de heren hun diner nuttigden. Ze kregen wel het menu te zien, maar mee-eten was niet toegestaan.

De historische achtergrond is goed en mooi gedaan; net genoeg om dingen duidelijk te maken, maar zonder een rare breuk in het verhaal te vormen. 

Esme is een fijn afgerond personage, met fouten en problemen. Ik houd van genuanceerde personages en Esme is er één. Fijn ook dat sommige zaken, zoals de situatie op de school waar ze naartoe wordt gestuurd, niet in alle details worden verteld, maar dat wel duidelijk is dat Esme hier getraumatiseerd vandaan komt. 

Mooi en ontroerend is de relatie met Gareth, die haar niet ten huwelijk vraagt met een ring, maar met iets dat vele malen mooier is en duidelijk maakt dat hij haar precies begrijpt. 

Het boek van vergeten woorden heeft een bijzondere geschiedenis met verschillende lagen die zo met elkaar verweven zijn dat ze je aan het denken zetten en je tegelijkertijd zonder moeite meenemen, diep het verhaal van Esme in. 

Originele titel: The dictionary of lost words (2020)

Nederlandse uitgave 2020 door The house of books 

Nederlandse vertaling: Marjet Schumacher

Bladzijdes: 461

Reacties

  1. Inderdaad een prachtige cover! En als ik het zo lees ook echt ene prachtig boek. O,o, Bettina wat doe je me weer aan? Mijn boekenlijst is al zo lang, en nu komt er weer eentje bij. Op naar een vakantie met veel leestijd dan maar!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Haha, sorry! Dit boek is echt wel de moeite waard, dus hopelijk heb je inderdaad in de vakantie tijd! :-)

      Groetjes,

      Verwijderen

Een reactie posten

Populaire posts