De glasmaakster, Tracy Chevalier
Rondom Venetië zijn er meerdere andere eilanden en de inwoners daar voelen zich geen deel van Venetië, er is een duidelijke scheiding tussen de stad en de eilanden. Net zoals er een duidelijke scheiding is tussen de Lagune en Terraferma, het vasteland.
Op het eiland Murano wordt glas gemaakt, daar zijn de ateliers waar de maestro's het glas in alle mogelijke vormen weten te krijgen. Het zijn drukke werkplaatsen, met knechten en gezellen die het vak moeten leren en jarenlang bezig zijn om het ambacht onder de knie te krijgen. En elke werkplaats heeft haar geheimen die door de familie streng bewaakt worden. En de geheimen van Murano worden door Venetie goed bewaakt, het is verboden om met de kennis van het glasblazen buiten Murano te wonen en mensen die dat toch proberen, worden door de autoriteiten achtervolgd.
In de werkplaats van de familie Rosso gaat het goed. Vader Lorenzo is geen groot artiest en de werkplaats maakt vooral gebruiksvoorwerpen, maar die zijn wel goed gemaakt en worden door heel Europa verhandeld.
Als door een ongeluk vader Lorenzo echter sterft, moet zijn oudste zoon de werkplaats overnemen terwijl hij er nog niet klaar voor is, en staat de toekomst van de familie op het spel. Dochter Orsola weet dat er iets moet veranderen als de familie Rosso het wil overleven.
Het glasblazen is mannenwerk, maar er zijn soms vrouwen die bij de ovens werken. Eén van hen is Maria Barovier, en zij geeft Orsola het advies om kralen te gaan maken. Het maken van glazen kralen kan bij een lamp gedaan worden en vereist geen ovens, en omdat het als klein werk wordt gezien, is het voor de mannen die niet bedreigend en bemoeien ze zich er niet mee.
Kralen draaien is niet gemakkelijk, glas gaat alle kanten op en alle kleuren reageren weer anders op hitte. Maar langzamerhand krijgt Orsola er handigheid in en kan ze inderdaad met haar kralen een deel van het bedrijf overeind houden. De Duitse handelaar uit Venetië, meneer Klingenberg, die contacten heeft over de hele wereld en altijd het glas van de familie Rosso heeft verhandeld, wil ook Orsola's kralen verhandelen.
Ondertussen komt er een nieuwe knecht, Antonio, die behoorlijk goed is in het glasmaken, en ook Orsola's hart verovert. Helaas zal haar familie nooit toestemming geven voor dit huwelijk en dat heeft allerlei gevolgen.
We volgen Orsola en haar familie door de tijd heen, als de pest in Venetië en de eilanden komt in 1574, zien wat er gebeurt als in 1755 Casanova een grote bestelling plaatst bij het atelier (en gevangen genomen wordt voordat hij kan betalen), we gaan naar 1797 als Napoleon de stad overneemt en overdoet aan de Oostenrijkers, en tenslotte gaan we via de Eerste Wereldoorlog naar de huidige tijd als toeristen en cruiseschepen de stad overspoelen. In alle tijden moet de familie zich aanpassen aan de veranderende omstandigheden, en moeten ze elke keer opnieuw uitvinden hoe ze hun glasblazerij overeind kunnen houden.
Want de tijd voor Orsola en haar familie verstrijkt anders, het is de tijd alla Veneziana, die door blijft gaan en langzaam verloopt, zoals ook glas in de loop van de tijd nog enigszins verschuift. Orsola en de haren verouderen wel, maar in een langzamer tempo, en in 2019 is Orsola 65 jaar oud.
De glasmaakster is hiermee aan de ene kant een historische roman zoals ik die van Tracy Chevalier ken, maar wel één met een twist. En als ik heel eerlijk ben, weet ik niet helemaal wat ik van die twist moet denken.
Laat ik beginnen met het goede, want hier is heel veel goeds te vinden. Tracy Chevalier heeft zoals altijd ontzettend veel onderzoek gedaan, de details over het leven in op Murano en in Venetië, van het glasmaken en alle verschillende periodes worden naadloos in het verhaal verweven, en zijn ontzettend interessant. Je krijgt echt het gevoel dat je erbij bent en dat je begrijpt wat er allemaal bij glasmaken komt kijken.
De personages zijn genuanceerd en gelaagd, ze maken goede en slechte beslissingen, zijn soms grootmoedig, soms koppig, soms dwaas en soms onaardig. Ook dit maakt het verhaal interessant en levendig, alle personages gaan voor je leven. Niet alleen de familieleden, maar ook de andere mensen die Orsola in haar leven ontmoet, zoals de handelaar meneer Klingenberg, zijn dochter Klara en zijn klerk Jonas, en de gondelier Domenego die als slaaf bezit is van de familie Klingenberg, maar ook een goede vriend wordt van Orsola.
De verschillende periodes komen ook ontzettend goed uit de verf, ik voelde de veranderingen en wat dit voor de mensen moest betekenen. De veranderingen en de aanpassingen die de glasblazers doormaken en wat dit soms kost wordt ook goed beschreven.
En toch vond ik uiteindelijk het feit dat Orsola en haar familie zo lang leven en alles meemaken in 500 jaar ongeloofwaardig en onlogisch en daardoor een beetje irritant. Ik had geloof ik liever gezien dat er gewoon nieuwe generaties kwamen die door de jaren heen leefden.
Dit honderden jaren lange leven zorgt voor een soort magisch element in een stad die al magisch genoeg van zichzelf is.
Want Venetië is magisch en bijzonder. Ik ben er meerdere malen geweest en ik heb een aantal van de eilanden bezocht. Ook op Murano ben ik geweest en ik heb destijds een glasblazerswerkplaats bezocht en van dichtbij dit ambacht mogen bewonderen. Glas is fascinerend!
Als je de toeristen een beetje weet te ontwijken, is er geen stad zoals Venetië en ik heb er heel mooie herinneringen aan.
Een historisch verhaal dat zich hier afspeelt en de geschiedenis van Venetië, Murano en het glas op magistrale wijze weet te verenigen zal altijd hoge ogen bij mij gooien, maar ik had persoonlijk liever een iets conventioneler gebruik van de tijd gezien.
Originele Engelse titel: The glassmaker (2024)
Nederlandse uitgave: 2025 door uitgeverij Orlando
Nederlandse vertaling: Jacqueline Smit
Bladzijdes: 390
Reacties
Een reactie posten