De New York trilogie, Paul Auster

De New York trilogie bestaat uit drie korte boeken, die apart staan, maar tegelijkertijd één geheel vormen. Je kunt deze drie verhalen afzonderlijk lezen, maar dan mis je een heleboel. Want er zijn onnoemelijk veel verbindingen te maken en lijntjes te trekken tussen deze drie verhalen.

Het eerste boek is Broze stad, waarin schrijver Daniel Quinn die onder pseudoniem detective verhalen schrijft, een verkeerd verbonden telefoontje krijgt. 

Er wordt gevraagd naar de detective Paul Auster, en Quinn besluit bij de derde keer om erop in te gaan en te doen of hij Paul Auster de detective is. Hij stort zich op de zaak waarbij hij iemand in de gaten moet houden, en hij noteert alles in een groot rood schrift. Hij wordt zo in beslag genomen door de zaak, dat hij zichzelf eigenlijk verliest.

In het tweede boek Schimmen wordt privé detective Blauw ingehuurd door meneer Wit om een zekere Zwart in de gaten te houden. Hij zit elke dag in een gehuurd appartement tegenover de flat van Zwart en schrijft rapporten over wat Zwart allemaal doet. Zwart lijkt vooral veel te schrijven, maar de vraag is wat hij schrijft, schrijft hij soms rapporten over Blauw? Ondertussen is Blauw volledig verdwenen uit zijn oude leven en de vraag is uiteindelijk wie er nu wie in de gaten houdt. 

De gesloten kamer is boek drie. Hierin krijgt de hoofdpersoon, een schrijver die moeite heeft om nog iets op papier te zetten, bericht dat zijn oude jeugdvriend is verdwenen. Deze man schreef ook en het is de hoofdpersoon die het uit laat geven, maar ook de plaats van zijn vriend in diens gezin overneemt. Het gaat echter een beetje mis als hij een biografie wil schrijven over zijn vriend en zijn hele leven wil uitpluizen.

In alle drie de verhalen spelen detectives een grote rol, een schrijver die detectives schrijft en zelf detective wordt, een detective die een schrijver in de gaten houdt en opnieuw een schrijver die op onderzoek uitgaat.  Paul Auster de schrijver en Paul Auster de detective, een schrijver die zich voordoet als Paul Auster de detective en vervolgens de schrijver Paul Auster ontmoet. In het derde boek wordt de hoofdpersoon niet bij naam genoemd, maar hij richt zich tot de lezer en heeft het over de twee voorgaande boeken in de trilogie die hij geschreven heeft. 

In alle verhalen is er sprake van iemand die verdwijnt, de identiteit van een ander aanneemt of zichzelf kwijt raakt. Want wat is identiteit, welke rol speelt taal en hoe belangrijk is literatuur? Er zijn allerlei verwijzingen naar Paul Austers eigen leven, andere schrijvers en hun werken. 

In het laatste verhaal lijkt alles samen te komen en terwijl je leest vallen je steeds allerlei aanwijzingen en dwarsverbanden naar de andere twee boeken op. In dat boek kom je er dan ook achter hoe knap deze trilogie eigenlijk in elkaar zit. 

Ik vond trouwens het middelste verhaal het minst aansprekend, maar dit is ook het kortst. Het eerste en derde verhaal zijn beide intrigerend en mooi, en alledrie de verhalen zijn bevreemdend. 

De New York trilogie was de eerste roman die Paul Auster publiceerde en je ziet al in dit eerste werk dat hij een uitzonderlijke schrijver is die in staat is om zo ontzettend veel aan te snijden, dat je als lezer er zeker van bent dat je niet alles eruit haalt. Zeker niet bij de eerste keer lezen. Zoals eigenlijk altijd wilde ik na het dichtslaan van het boek meteen weer overnieuw beginnen met lezen, om te zien of ik bepaalde zaken er nu wél uit zou halen. 

Ik heb geen idee of deze bespreking ook maar enigszins duidelijk maakt waar De New York trilogie over gaat of waarom ik die zo goed vind, ik kan alleen maar aanraden om het boek te lezen. 

Zoals in een echte Paul Auster worden niet alle mysteries opgelost, je blijft als lezer met allerlei vragen zitten. Maar dat maakt zijn boeken nu juist zo intrigerend. Als je daar echter niet tegen kunt, dan zijn de boeken van Paul Auster niks voor jou, denk ik zo. Maar als je bereid bent om je mee te laten nemen, je te laten verrassen en de onzekerheid te omarmen, dan heb je met De New York trilogie een echte Amerikaanse klassieker in handen, en vooral een echte Paul Auster. 

Originele titels: City of glass (1985), Ghosts (1986) en The locked room (1986)

Deze Nederlandse uitgave 2011 (9e druk) door uitgeverij De arbeiderspers 

Nederlandse vertaling: Bartho Kriek

Bladzijdes: 358