De tegenstander, Emmanuel Carrère

Op zaterdag 9 januari 1993 vond er in Frankrijk een grote tragedie plaats. In een klein stadje vlak bij de Zwitserse grens brandde een huis af en een gezin kwam om, hoewel de vader het ternauwernood overleefde. Toen hij bijkwam in het ziekenhuis vertelde hij dat een gemaskerde man hen had overvallen. 

De politie was er echter al achtergekomen dat de echtgenote en de twee kinderen al waren gedood voor de brand uitbrak. En dat de dader geen onbekende gemaskerde man was, maar de vader zelf, die nu in het ziekenhuis lag. 

Wat was hier aan de hand, wat had deze man tot deze gruwelijke daad gebracht? 

Op het eerste oog had dokter Jean Claude Romand had het allemaal. Hij had met succes zijn studie medicijnen afgerond en had een belangrijke baan bij de WHO in Genève. Bovendien doceerde hij aan de medische universiteit en was bevriend met mensen als Bernard Kouchner, één van de oprichters van Artsen zonder Grenzen. Hij was getrouwd met Florence en samen hadden ze twee kinderen, Caroline en Arnaud. 

Maar al snel kwam de politie erachter dat dit leven alleen maar uit leugens bestond. Romand had zijn studie nooit afgemaakt, werkte niet bij de WHO en was nooit op dienstreis naar het buitenland gegaan. Achttien jaar lang had hij iedereen voor de gek gehouden en leugen op leugen gestapeld. Een fragiel netwerk dat alleen maar al die jaren in stand bleef omdat niemand ervan uit gaat dat iemands een heel leven bij elkaar liegt. 

Maar nu was er toch iets gebeurd waardoor hij de leugens niet in stand kon houden en zijn oplossing was om dan maar zijn familie te vermoorden. 

Schrijver Emmanuel Carrère had zelf een zoontje in dezelfde leeftijd als Arnaud Romand toen deze zaak in het nieuws kwam. Hij besloot om contact op te nemen met Romand zelf, omdat hij een boek over hem wilde schrijven. Carrère wilde begrijpen hoe het net van leugens was opgebouwd en waarom, en hoe het tot de moorden had kunnen komen. 

Pas na enkele jaren zou het boek af komen. Carrère had uitgebreid contact met Romand, las het dossier, ging overal zelf op bezoek en sprak met andere betrokkenen, zoals de vroegere vrienden van Romand. 

Het resultaat is een fascinerend verslag, zonder oordeel, dat tegelijkertijd heel persoonlijk voelt omdat Emmanuel Carrère ook over zichzelf vertelt, hoe hij dingen ervaart en hoe het op hem overkomt. Deze manier van schrijven kende ik van een ander boek dat ik van hem heb gelezen, namelijk V13, het indringende en indrukwekkende verslag van het proces tegen de terroristen die de aanslagen in Parijs in 2015 hebben gepleegd.

De formule om als schrijver aan de ene kant heel persoonlijk te zijn en te vertellen wat het onderzoek met jouzelf doet, en tegelijkertijd zo feitelijk mogelijk over de zaak zelf te schrijven werkt wat mij betreft erg goed. Het is moeilijk om je in te leven in iemand die dit op zijn geweten heeft, maar op deze manier loop je als het ware met de schrijver mee om toch een beetje inzicht te krijgen. Niet dat je Romand begrijpt of sympathie voor hem op kan brengen, maar je ziet wel voor je hoe het allemaal zo heeft kunnen lopen naar het bijna onvermijdelijke, trieste dieptepunt toe. 

In 2001 is het boek al een keer in het Nederlands uitgekomen, maar het was nu niet meer te krijgen. Deze nieuwe uitgave is net uitgekomen. Het is geen lang boek, 160 pagina's, maar is zeker de moeite waard. 

Originele Franse titel: L'adversaire (2000)

Deze Nederlandse uitgave 2025 (3e druk) door uitgeverij De Arbeiderspers

Nederlandse vertaling: Floor Borsboom

Bladzijdes: 160