Open zee, Catherine Poulain

Lily is net aangekomen in Alaska en wil per se mee op een van de vissersboten waarbij gevist wordt op heilbot, koolvis en kabeljauw. Ze is niet de meest voor de hand liggende kandidaat, aangezien ze een kleine en frêle Française is.

Toch is er een schipper die het met haar aandurft, maar Lily zal moeten bewijzen dat de schipper geen vergissing heeft gemaakt door haar aan te nemen. Ze moet even hard werken als de mannen en krijgt niets cadeau, maar haar doorzettingsvermogen en taaiheid winnen het respect van de andere zeelui aan boord.

Voor wie nog romantische illusies over het zeemansleven koestert, opent deze roman de ogen. Er is geen romantiek in de visserij. Het rauwe leven wordt indringend beschreven en als lezer wordt je meegezogen in de hectiek als de lijnen met aas moeten worden binnengehaald en alle vissen ter plekke moeten worden schoongemaakt om opgeslagen te worden in het ruim. Hierbij wordt er soms vierentwintig uur achter elkaar gewerkt.

De kans op ongelukken aan boord is bijzonder groot en ook Lily ontspringt die dans niet, een stekel van een vis in haar hand zorgt voor een ontsteking die fataal had kunnen worden en verder zijn er allerlei ongelukken en ongemakken.

Tegelijkertijd is er de eenheid van de bemanning aan boord die samen naar één doel werken en de ultieme vrijheid van de zee. Niet voor niets eist Lily dat zij ook zij wordt ingedeeld om wacht te houden in het midden van de nacht, als de stuurhut en de zee alleen voor háár zijn.

Voor Lily is dit alles wat ze wilde en ze is er volkomen op gericht. Hoewel zeeman Jude met wie ze een korte affaire heeft met haar naar Hawaï wil en daar wil settelen, kiest Lily voor haar eigen vrijheid.

In haar toekomst lonkt het vissen op de Bering zee en vooral de ultieme proef waar veel ervaren vissers voor terug deinzen; het vissen op krab. Of ze daar daadwerkelijk uitkomt weten we niet, maar als er iemand een kans heeft om die droom te verwezenlijken, is het Lily.

Ik vond het echter jammer dat we nooit meer over Lily zelf te weten komen. Ze is gevlucht uit Frankrijk, maar dat is alles, van haar achtergrond en de redenen om te vluchten horen we niks. De enige aanwijzing die wordt gegeven is dat de plaats waar zij vandaan komt wordt verbasterd tot ‘messentrekkers’, en daar blijft het bij.

Ik had graag beter willen begrijpen waar haar enorme drive vandaan kwam en dat kan alleen als je iemand beweegredenen kunt doorgronden, maar bij Lily is daar geen sprake van.

Catherine Poulain (1960)

Aan de andere kant kan dat ook net de bedoeling zijn geweest. Tenslotte heeft iedereen die Lily daar bij de Final Frontier leert kennen een verleden waar hij of zij liever niet aan denkt en iedereen is wel voor iets op de vlucht. Daar, in de armoedige kroegen waar iedereen probeert zijn pijn te verdrinken of met drugs te verdoven, is iemands verleden niet zo belangrijk. Het gaat erom dat je vist.

De meeste nieuwelingen in Alaska hebben nog de droom dat ze met vissen geld genoeg zullen verdienen om een nieuw en beter leven op te bouwen, ver bij de kou en de zee vandaan. De oudgedienden weten dat dit ijdele hoop is en dat voor de meesten hier het eindstation is en dat er niets anders wacht dan zee, vis en drank. 

En voor sommigen, zoals Lily, is deze plek de enige plek waar ze volkomen zichzelf kunnen zijn. Onder de eindeloze hemel en in de peilloze zee  is iedereen gelijk en valt al het andere weg.

Open zee is daarmee geen opgewekt of optimistisch boek, maar wel een die het lezen meer dan waard is, omdat het je niet loslaat. Een volkomen onbekende wereld ging voor me open en de obsessie van Lily sloeg een beetje over, waardoor ik het boek niet weg wilde leggen.

Wat ik helemaal bijzonder vind is dat de schrijfster, Catherine Poulain zelf jarenlang in Alaska heeft gewoond en op vis heeft gevist. Zij heeft haar eigen ervaringen gebruikt in deze debuut roman. Ze had echter geen verblijfs- of werkvergunning en is op een gegeven moment Alaska weer uitgezet. 

Tegenwoordig is ze schaapherder in Frankrijk.

Als je haar hoort praten, kun je je bijna niet voorstellen dat dit frêle vrouwtje met de zachte en verlegen stem zo volstrekt buiten alle begaande paden heeft geleefd, maar blijkbaar is zij een van die mensen met een ijzeren kern die in staat is volkomen haar eigen gang te gaan en niet terugschrikt voor ongemak of eenzaamheid. Iemand die juist dat ongemak en die eenzaamheid nodig heeft om bij zichzelf te komen. 

Ik vind haar in ieder geval een bijzondere vrouw die ook nog een heel mooi boek heeft geschreven.

Originele Franse uitgave: Le grand marin (2016)

Nederlandse uitgave: 2017 door uitgeverij Cossee

Nederlandse vertaling: Prescilla van Zoest

Bladzijdes: 348