Foon, Marente de Moor

Nadja en Lev wonen in de Russische bossen. Sinds de fabriek dicht is, is het dorp verlaten en zij zijn de enigen die over zijn gebleven. Ze zijn zoologen en toen ze bij elkaar kwamen was Lev professor en Nadja zijn studente, er is dan ook sprake van een flink leeftijdsverschil. Ze hadden een onderzoeksstation in de bossen en op een gegeven moment met Europese subsidie zelfs een opvang voor verweesde beertjes.

Maar die tijden zijn voorbij. Nu zijn ze beiden oud en Lev lijdt een beginnende dementie. Hun kinderen zijn weggetrokken en alles wat overblijft zijn de dieren en de eindeloze bossen en het verlaten dorp. De elektriciteit doet het nog net, maar de waterdruk wordt alsmaar minder en volgens de officiële statistieken is het aantal inwoners nul, dus hoop op verbetering van de situatie is er niet.

Met moeite komen Lev en Nadja rond, hun zoon komt voorraad uit de stad brengen, maar verder is er bijna geen contact met de buitenwereld. De enige die soms langskomt is de Pope die niet helemaal is wie hij zegt te zijn en op een gegeven moment twee politieagenten. De enige die Nadja niet in de steek laat is de machinist van de voorbijrijdende trein, die ze elke avond hoort en waarmee ze de dag afsluit.

En dan is daar natuurlijk het verschrikkelijke, knarsende geluid dat ze regelmatig horen. Is de regering met een geheim project bezig, is het de aankondiging van het Einde der Tijden of is het een natuurlijk verschijnsel?

Het geluid is er en omlijst hun leven, maar maakt er geen deel van uit. Net zoals Nadja en Lev eigenlijk geen deel meer uitmaken van het gewone leven. Ze staan buiten de maatschappij en hebben bijna geen menselijke contacten meer. Je zou kunnen zeggen dat ze dichter bij de dieren staan, dan bij hun medemensen. Als zoologen vonden ze in ieder geval de dieren altijd al interessanter dan de andere mensen.

Het enige dat ze nu nog hebben is een soort overlevingsinstinct om door te gaan met leven en natuurlijk hebben ze hun herinneringen. Maar het probleem is dat herinneringen tweeledig zijn. Je kunt de fijne dingen herinneren, maar af en toe glipt er ook iets tussendoor dat je liever wilde vergeten en probeer dat dan maar weer weg te stoppen.

Nadja doet haar best om niet te denken aan dat ene jaar waarin alles mis ging, maar de herinneringen zijn hardnekkig en blijven komen.

Ik had eerder van Marente de Moor twee andere boeken gelezen, één vond ik niet leuk genoeg om uit te lezen, de andere was wel mooi, maar dit nieuwe boek overtrof mijn verwachtingen.

Maar wat maakt Foon zo mooi? Ten eerste is daar voor mij de setting. Als het zich afspeelt in Rusland, vind ik het al snel interessant! Marente de Moor heeft acht jaar in Rusland gewoond en weet met allerlei veelzeggende maar subtiele details een zeer Russisch beeld te geven.

Ten tweede is het taalgebruik heel mooi. De natuurbeschrijvingen, maar ook de vergelijking zijn origineel en vaak poëtisch te noemen.

Ik ben niet bang van deze bomen, ik ken ze goed. Sommige staan hier al sinds ik hier woon zonder een centimeter gegroeid te zijn. Wat weten wij nu helemaal van deze wezens? Onder hun voeten wemelt duizenden malen meer leven dan erboven. Hun solitaire gelijkmoedigheid is maar schijn, onder die bast worden wilde plannen gesmeed.

Prachtig vind ik ook de subtiele manieren waarop de verbanden worden gelegd tussen eenzaamheid, het contact tussen mensen onderling en tussen mensen en dieren. Een mens heeft andere mensen nodig om te kunnen bestaan en als dat contact wegvalt, heeft dat gevolgen. Want wat blijft er nog van je over als al het menselijke wegvalt?

En tot slot vind ik het heel mooi hoe het nooit helemaal duidelijk is wat er aan de hand is, als lezer mag je heel veel zelf invullen.

Je hebt de neiging als lezer om de verteller te vertrouwen en dat deed ik in het begin hier ook. We zien de gebeurtenissen van nu en vroeger door de ogen van Nadja en wat ze vertelt klinkt allemaal heel plausibel. Maar langzamerhand ga je twijfelen, wat is er werkelijk waar, klopt het wat zij zegt en wat is er nu gebeurd in dat ene jaar dat Nadja het liefst zou vergeten?

Veel wordt duidelijk, maar zeker niet alles en dat is knap opgezet en uitgewerkt. Ik vond dit een verrassend en mooi boek.

Uitgegeven in 2018 door uitgeverij Querido

Bladzijdes: 319