Tentoonstelling: Gaugain en Laval op Martinique

Paul Guagain, landschap Martinique

Het eiland Martinique was een Franse kolonie, vlak bij Zuid Amerika. Vanuit Panama was het nog een week met de boot. Op dit vulkanische eiland waren veel suikerrietplantages en hoewel de slavernij in 1848 was afgeschaft, was de situatie voor de meeste arbeiders niet veel anders geworden. Ze werkten vaak voor lage lonen en hadden weinig vrijheid.

Charles Laval en Paul Gaugain leerden elkaar in Bretagne kennen en de beide heren werden al snel vrienden. Ze wilden allebei een nieuwe weg inslaan met schilderen en zochten naar iets authentieks. In april 1887 gingen ze samen op reis naar het tropische eiland Martinique.

Hier verbleven ze enkele maanden en schilderden zij de tropische idylle. Ze schilderden het exotische landschap, de baai met de vulkaan en de vele kleurrijke planten en bloemen. Vooral de elegante donkere, vrouwen die vrachten op hun hoofd droegen, vormden een dankbaar onderwerp voor deze schilders. De armoede en de slechte werkomstandigheden kwamen niet echt aan bod, het was vooral het mooie plaatje dat ze wilden laten zien.

Terug in Frankrijk riepen de schilderijen veel emotie op. Ze waren anders dan de mensen gewend waren, met eenvoudige lijnen en heldere kleuren. Kunstkenners Vincent en Theo van Gogh waren onder de indruk.

Vincent wilde naar het zuiden toe en verhuisde naar Arles in de Provence, waar hij een atelier voor gelijkgestemde kunstenaars wilde stichten. Helaas kwam hier in oktober 1888 alleen Paul Gaugain op af, die eigenlijk geen enkele intentie had om samen met Vincent van Gogh een atelier op te zetten. Hij wilde weer terug naar de tropen, maar dan zonder Vincent.

Vincent was geïnspireerd door de werken uit Martinique en nam een aantal elementen in zijn eigen manier van schilderen over. Maar de verstandhouding werd steeds slechter en uiteindelijk vertrok Gaugain aan het einde van het jaar, nog geen drie maanden na zijn aankomst.

Charles Laval, landschap Martinique

De vriendschap met Laval was ook tot een einde gekomen en Gaugain vertrok uiteindelijk naar Tahiti.

Ik geef eerlijk toe dat ik vooringenomen ben als het gaat om Paul Gaugain. Ik vind de manier waarop hij Vincent van Gogh heeft behandeld beneden alle peil en ik vind Gaugain dan ook een bijzondere onaangename vent.

Maar deze tentoonstelling heeft mijn kijk op hem wel een beetje veranderd. De mens Gaugain is nog altijd niet heel erg de moeite waard, maar als kunstenaar was hij wel heel erg goed. De schilderijen die hij maakte op Martinique zijn mooi, levendig en vol kleur en spraken me bijzonder aan. Ook de schilderijen van Laval vond ik erg mooi.

Paul Gaugain, kustlandschap Martinique

Het is geen grote tentoonstelling in het Van Gogh museum. Er hangen zo'n 30 schilderijen en verder zijn er nog een aantal schetsen en aquarellen, brieven en toegepaste kunst die Gaugain maakte met Martinique als inspiratie. Maar het geeft een mooi beeld van hoe Gaugain en Laval het leven op Martinique zagen en geeft dus warempel wat nieuwe inzichten als het om Gaugain gaat :-) .

De tentoonstelling Gaugain en Laval op Martinique is nog te zien tot 13 januari 2019 in het Van Gogh museum in Amsterdam.