De geheime schrift, Sebastian Barry

Er zit een oude dame in een psychiatrische inrichtring, ze is al bijna honderd en zit er al het grootste deel van haar leven daar.

De psychiater dokter Greene heeft zich nooit zo heel erg in haar verdiept, maar daar komt nu verandering in. De inrichting is namelijk te oud geworden en gaat dicht, en van alle inwoners moet er een evaluatie komen om te bepalen of ze naar een nieuwe inrichting moeten, of dat er andere maatregelen getroffen kunnen worden zoals begeleid wonen of zelfs de vrijheid.

Heel voorzichtig probeert dokter Greene achter het verleden van Roseanna McNulty te komen. Hij doet dit omzichtig, omdat hij de oude dame niet van streek wil maken met al te veel vragen, en gaat daarom daarnaast op onderzoek uit in de archieven. Tegelijkertijd heeft dokter Greene zijn eigen problemen in het leven en krijgt hij te maken met een groot verdriet en schuldgevoel.

Ondertussen is Roseanna zelf ook bezig om haar herinneringen op te schrijven, maar dit houdt ze verborgen voor iedereen, onder de losse vloerplanken in haar kamer. Ze vertelt over haar jeugd en haar vader en hoeveel ze van hem hield, daarna vertelt ze over haar huwelijk met Tom McNulty en de reden dat ze in de inrichting is terechtgekomen.

Opvallend is dat er discrepanties zitten tussen de herinneringen van Roseanna en de rapporten die dokter Greene ontdekt.

De vraag is of de herinnering van Roseanna wel betrouwbaar is? En zo niet, komt dit omdat ze inderdaad gek is, of is dat omdat een kind nu eenmaal niet alles weet en niet overal van op de hoogte is. Of is er meer aan de hand en zijn de rapporten geschreven door iemand die een bepaalde bedoeling had?

Langzaam kom je er achter wat er gebeurt is en komen de draden van alle levens bijeen.

Sebastian Barry is een Ierse schrijver, die niet alleen gedichten en toneelstukken publiceert, maar ook een aantal romans op zijn naam heeft staan. Bijzonder is dat die romans gaan over leden van één familie, zodat hij op die manier ook de verschillende periodes in de Ierse geschiedenis kan beschrijven.

De geheime schrift is één van die romans binnen die cyclus, waarvan alle delen trouwens volkomen op zichzelf staan en los van elkaar gelezen kunnen worden.

Het speelt zich af in de Ierse stad Sligo, waar het altijd lijkt te regenen. Roseanna’s vader is presbyteriaans, wat een uitzondering is in het katholieke Ierland. Maar in de eerste jaren van Roseanna’s leven is dat nog niet zo belangrijk. Haar vader heeft als protestant een baan als opzichter van het katholieke kerkhof en niemand vindt dat een probleem.

Dit verandert echter als in 1921 een burgeroorlog uitbreekt. Aan de ene kant stonden de mensen die het Verdrag met Engeland wilden accepteren waarbij Ierland een vrijstaat werd onder het Engelse staatshoofd en anderen die door willen blijven vechten voor een volledig vrij Ierland. Opeens is het belangrijk aan welke kant iemand staat en welk geloof iemand heeft.

Roseanna’s vader wordt betrokken bij bepaalde gebeurtenissen, die alles zullen veranderen voor het gezin. Ik zal hier niet meer over vertellen om niet teveel te verklappen, maar de gevolgen zullen nog lang nadreunen.

Sebastian Barry heeft prachtig taalgebruik en weet moeiteloos de wereld van de jaren ’20 in Ierland op te roepen. De wereld waar de Katholieke Kerk oppermachtig is en sommige priesters daar teveel gebruik van maken, waar het (verschil in) geloof altijd een rol speelt, waarin je voor het Verdrag of tegen het Verdrag was en waar de maatschappij een streng oordeel had voor de mensen die zich niet aan de regels hielden.

Het leven van Roseanna is intriest en ik vond de opbouw van het verhaal erg mooi gedaan. Niet alleen leer je Roseanna kennen, maar ook dokter Greene en beiden worden je sympathiek. De uiteindelijke ontknoping is misschien iets teveel van het goede, maar ik vergeef het Sebastian Barry graag, want De geheime schrift is een prachtig geschreven roman waar ik erg van heb genoten.

Met dank aan Thea die me dit boek aanraadde en die ervoor heeft gezorgd dat ik nu meer van Sebastian Barry op mijn lijstje heb staan, want ik ben nu heel nieuwsgierig geworden naar de andere leden van de familie McNulty.  

Originele titel: The secret scripture (2008)

Nederlandse uitgave 2008 door uitgeverij Querido

Nederlandse vertaling: Johannes Jonkers

Bladzijdes: 324