Historische series en historische werkelijkheid

Een goede historische serie kan je helemaal meenemen naar een andere tijd. Heerlijk vertoeven in de jaren rond de Eerste Wereldoorlog met Downton Abbey, in de 19e eeuw met Jane Eyre, in de Tudor tijd met Wolf Hall of in het Romeinse rijk met Rome.

Mijn vraag gaat vandaag over hoe historisch een historische serie moet zijn.

Ik wil hier aandacht besteden aan drie series; Bridgerton, The Crown en Vikings. Ik wil hierbij wel zeggen dat ik Bridgerton zelf niet heb gezien omdat ik geen Netflix heb, en ik van The Crown het laatste seizoen niet heb gezien. Ik heb wel de eerste seizoenen van The Crown gezien en de eerste drie seizoenen van Vikings. 

The Crown (2016- )

Zoals jullie misschien hebben gelezen, was er laatst enige ophef over het laatste seizoen van The Crown. Sommige kijkers dachten dat de verschillende verhaallijnen de waarheid waren en er werd gevraagd om een disclaimer; een waarschuwing waarbij duidelijk werd aangegeven werd dat het om een gedramatiseerde serie ging, niet om de werkelijkheid. Dit is geweigerd, met de begrijpelijke opmerking dat het een drama is en dat het daarmee duidelijk is dat het geen documentaire is. 

Dit is natuurlijk waar en de meeste kijkers zullen met dit onderscheid geen moeite hebben. De vraag is echter in hoeverre een serie toch een beeld geeft van het verleden en op die manier onze kijk bepaalt. Wat denken we te weten over het verleden door de series en films die we hebben gezien? En welke verantwoordelijkheid hebben de makers van series hierdoor?

Ikzelf probeer bij een serie ook meteen informatie te zoeken over de historische periode waarin het zich afspeelt, ik lees boeken en artikelen en probeer op die manier genoeg achtergrondinformatie te krijgen om de serie in context te plaatsen. Om te zien of ik er iets van kan leren of dat het vooral heerlijk vermaak is. Maar niet iedereen zal dit doen en misconcepties over het verleden kunnen behoorlijk hardnekkig zijn, juist als mensen het hebben gezien. Iets dat visueel wordt overgebracht, blijft soms erg lang hangen.

Nu gaat The Crown over een verleden dat relatief dichtbij is en dat we ons misschien zelf nog wel herinneren. Dat maakt het gemakkelijker om iets te herkennen als waar of niet waar. 

Hoe zit het met series die over een tijd gaan die we niet zelf kennen en waar we zelf geen herinneringen aan hebben? Hoe afhankelijk zijn we dan van het beeld dat we krijgen door de series en de films die zich in dat verre verleden afspelen?

Bridgerton (2020- )

Bridgerton speelt zich af in regency Engeland, dus de tijd van Jane Austen, begin 19e eeuw. De serie is gebaseerd op boeken en bijzonder is dat er veel zwarte acteurs in meespelen, iets dat je in de meeste kostuum-drama's niet ziet. Ik kan me goed voorstellen dat veel zwarte mensen zich niet altijd betrokken voelen bij of zich herkennen in de meeste historische drama series waarin geen enkel persoon van kleur te zien is. Het verleden was niet volledig wit, hoewel je dit wel zou denken als je de kostuumdrama's bekijkt. 

In Bridgerton is er gebruik gemaakt van zogenaamde colourblind casting, waarbij dus niet is gekeken naar de huidskleur van de acteur. In Bridgerton heb je zwarte adel, en zelfs koningin Charlotte wordt gespeeld door een zwarte actrice. 

Nu is Bridgerton geen serie die pretendeert zich af te spelen in een historische werkelijkheid, het is een vlot verteld verhaal dat zich afspeelt in een soort fantasie periode. Veel mensen genieten ervan, ook veel mensen die eigenlijk helemaal niet van kostuum drama's houden. De moderne manier van vertellen en het feit dat er inderdaad wat kleur te zien is, verhoogt het kijkplezier. Dit is alleen maar mooi en dit is toe te juichen, vooral omdat waarschijnlijk voor iedereen duidelijk is dat dit niet het echte Regency-Londen was.  

Mijn persoonlijke probleem is dat er wel historische personen in voor komen, die niet historisch correct worden weergegeven. Er wordt weliswaar gezegd dat koningin Charlotte zwarte voorouders zou hebben gehad, maar zij was zelf geen zwarte vrouw. 

Golda Rosheuvel als koningin Charlotte

Er waren ook geen edellieden in Engeland die zwart waren en het hele debat over slavernij en abolitionisme dat juist zo bepalend was in deze tijd, komt in de serie, zoals ik het begrijp, niet voor. Toch ben ik geneigd om deze serie niet hard te vallen, juist omdat zoveel mensen er plezier aan beleven en over het algemeen duidelijk is dat dit geen historisch correcte serie is. Je kunt je dan heel wat vrijheden veroorloven en er gewoon heel veel lol mee hebben. 

Vikings (2013-2020)

Lastiger wordt het als een serie claimt om wel historisch correct te zijn, maar vervolgens idiote fouten maakt. Vikings is een heerlijke serie, laat ik dat voorop stellen, ik heb me er in ieder geval uitbundig mee vermaakt. Het is een serie van The History Channel, en dat schept echter bepaalde verwachtingen. 

De hoofdpersoon is Ragnar Lothbrok en zijn broer Rollo. Ragnar wil eens niet op plundertocht naar het Oosten, maar wil naar het mythische westen, waar een vruchtbaar land vol rijkdom zou liggen. In 793 komen ze aan in Engeland, waar ze als eerste het klooster op Lindisfarne plunderen. 

Het is een serie vol actie en spanning en geeft een leuk inkijkje in de interessante wereld van de Vikingen. Ik vond vooral mooi hoe duidelijk wordt hoe de Noormannen naar de wereld kijken, hoe dichtbij de Goden voor hen zijn en hoeveel geesten en wezens er in het land huizen. 

Historisch gezien klopt er echter niet altijd veel van. Rollo heeft echt bestaan, maar van Ragnar weten we dat nog niet zo zeker. Maar als Ragnar bestond, leefde hij in een andere tijd dan Rollo en waren dus beslist geen broers. Ook is er gerommeld met de tijdlijn en vinden historische gebeurtenissen niet in de goede volgorde plaats. Daarnaast is het absoluut niet zo dat de Vikingen niet zouden weten dat Engeland bestond, er werd volop gehandeld met Europa, dus dit is echt onzin. 

Dat bepaalde historische personages aan elkaar worden gelinkt terwijl ze geen familie waren, begrijp ik nog wel uit dramatisch oogpunt. Het verhaal van twee broers is waarschijnlijk interessanter voor de kijker dan twee losse personen.

De tijdlijn en de andere punten zijn echter punten die ze gemakkelijk goed hadden kunnen doen. En sommige punten krijgen ze redelijk correct, zoals de begrafenis van de oude graaf,  maar het grote probleem in deze serie zit echter in de aankleding. De kostuum ontwerpster claimt dat zij heel veel onderzoek heeft gedaan en dat ze lang bezig is geweest om alles goed te krijgen. Helaas is er in de aankleding helemaal niks goed. Nu is dit dezelfde dame die ook de kostuums van The Tudors heeft ontworpen, dus wat dat betreft hoef je er niets van te verwachten, maar dat doe je wel, omdat ze zegt zoveel onderzoek te hebben gedaan. 

Er is veel niet bekend over de Noormannen en hun manier van leven, maar we hebben zat voorbeelden van hun kleding, haarstijlen en de stijlen die ze droegen en technieken die ze gebruikten om kleding te maken. Niets van wat deze dame op de foto hieronder draagt, heeft ook maar iets te maken met de historische dracht van de Vikingen. Ik zou een compleet stukje kunnen vullen met alle elementen die niet kloppen, maar zover zal ik nu niet gaan. 

Ze lijkt echt heel stoer, maar er is in haar kleding en haardracht bijna geen Viking element te bekennen.

Dit zijn elementen die je gemakkelijk goed kunt doen, waardoor je serie authentieker wordt en het beeld dat je van het verleden geeft, beter is. Wat je op televisie ziet, zelfs al is het in een documentaire, is altijd een interpretatie, maar de ene interpretatie is beter dan de andere!

Conclusie

Kortom, als je aangeeft een serie te maken die vooral leuk vermaak is en dat je niet beoogt een historisch correcte serie te maken, is het geen probleem als je je vrijheden veroorlooft. 

Dat je dialogen verzint en gebeurtenissen aanpast voor dramatische doeleinden, is begrijpelijk, want het moet wel interessant zijn om naar te kijken.

Als je echter aangeeft dat je serieus probeert om er iets historisch van te maken, moet je wel zoveel mogelijk details goed hebben, zeker als dit gemakkelijk te doen is (kleding, historische tijdlijn!) Ook vind ik dat je historische personages overal het algemeen moet casten naar de historische werkelijkheid. Ik kan weinig omstandigheden bedenken waarin bijvoorbeeld een zwarte Richard Leeuwenhart of een Aziatische Nelson Mandela zou werken.

Als kijker moet je beseffen dat je kijkt naar een interpretatie van de historische tijd en dat er dingen verandert zijn. En als je de periode van je favoriete serie interessant vindt, is het misschien een goed idee om ook andere bronnen te raadplegen zodat je een beter idee hebt van de historische achtergronden. 

Kortom, gebruik een serie als uitgangspunt om verder te leren, en niet als eindpunt voor al je kennis.