De eerste vrouw, Jennifer Nansubuga Makumbi

Kirabo groeit op bij haar grootouders op het platteland van Oeganda. Zij kent haar moeder niet, en haar vader woont in de stad en komt af en toe langs. Haar familie is gerespecteerd en Kirabo's grootvader wordt gezien als een rijk man, met veel land en vee. Kirabo probeert haar plekje te vinden, maar dat is niet gemakkelijk als je eigenlijk altijd buiten de boot valt. Ze probeert vooral meer informatie over haar moeder te krijgen, maar op haar vragen komen geen antwoorden. 

Kirabo gaat zelfs langs bij de heks van het dorp, een vrouw die weliswaar blind is, maar waarvan iedereen zegt dat ze meer ziet dan menig ander. Deze vrouw en de oma van Kirabo hebben een langdurende vete, maar ondanks het feit dat ze de woede van haar oma op de hals kan halen, is haar verlangen naar informatie groter. Nsuuta is inderdaad een wijze vrouw en ze praat met Kirabo over de zaken waar het meisje mee zit, maar ook zijzelf heeft niet alle antwoorden. 

Als Kirabo naar de middelbare school gaat, gaat ze bij haar vader in de stad wonen. Haar vader heeft een goede baan en een mooi huis vol Europese meubelen, maar hij had nooit gemeld dat hij ondertussen getrouwd was en dat Kirabo een broertje en zusje had. 

De verhouding tussen Kirabo en haar stiefmoeder is niet goed en het is een opluchting als ze naar de prestigieuze opleidingsschool St. Theresa kan. 

Ondertussen is er een familietragedie, en een jongen op wie Kirabo verliefd is en die zegt voor gelijke rechten van vrouwen te zijn, maar die ondertussen ook keuzes maakt die diep ingrijpen in het leven van Kirabo. Dit alles vindt plaats tegen de achtergrond van Oeganda in de jaren '70 en '80, een periode dat Idi Amin aan de macht was en de jaren dat Oeganda zich moest herstellen van het bewind van deze dictator. 

De eerste vrouw is het tweede boek van Jennifer Nansubuga Makumbi, zij schreef eerder Kintu dat goed ontvangen werd. (ligt hier dus ook al klaar)

Ook dit tweede boek kreeg lovende kritieken en wat mij betreft is dat meer dan verdiend. De eerste vrouw is namelijk niet alleen het verhaal van Kirabo en hoe je op moet groeien als je een deel van je geschiedenis niet kent, het gaat ook over de geschiedenis van Oeganda, de positie van de vrouwen en de veranderingen die er plaats vinden. Ook is er een hoofdstuk dat zich afspeelt in de jaren '30 en '40 en waarin duidelijk wordt waarom de oma van Kirabo en Nsuuta een heftige vete hebben, die vele jaren later nog 

Traditioneel heeft Oeganda een clansysteem, waar kinderen onderdeel zijn van de clan van de vader. De moeder heeft geen aanspraak op de kinderen. Op die manier kan de erfenis van land altijd bij de familie blijven. Dit zorgt er echter wel voor dat vrouwen weinig rechten hebben en ze maar af moeten wachten wat de familie met hen van plan is. 

Kirabo heeft het geluk dat haar grootouders het belangrijk vinden dat meisjes een opleiding krijgen en gaan studeren, maar ook haar grootvader kan het clansysteem niet veranderen en Kirabo de opvolger van haar vader maken. 

Kirabo groeit op tijdens het bewind van Idi Amin, en door allerlei kleine opmerkingen wordt duidelijk hoe het land te lijden heeft onder zijn bewind. Van zijn regels over de kleding van vrouwen tot het feit dat allerlei vaders van de meisjes op school opeens verdwijnen. De onveiligheid of de voedseltekorten tijdens de oorlog hebben gevolgen voor iedereen. 

Oeganda verandert, en waar op het platteland de rijkdom nog altijd zit in land en vee en de clans veel macht en invloed uitoefenen, is in de steden de opvatting van rijkdom anders. Daar gaat het over meubels, Europese kleding en het spreken van (goed) Engels. De ingewikkelde regels over hoe je met familie omgaat, hoe je respect betoont en hoe je positie binnen de clan is, staan onder druk en zullen langzamerhand ook veranderen. 

Verhalen blijven echter altijd belangrijk, en ook weten waar je vandaan komt en De eerste vrouw is een prachtige mix van verhalen, van het persoonlijke verhaal van Kirabo tot het verhaal van Oeganda of het Scheppingsverhaal van vrouwen, dat Nsuuta aan Kirabo vertelt. Een steeds meer worden de lagen duidelijker en de manier waarop alles op elkaar terug grijpt. 

Ik moest er even in komen door de Afrikaanse namen die ik soms wat lastig uit elkaar kan houden en de verschillende Oegandese woorden en gebruiken waar je aan moet wennen. Maar eigenlijk moet je je gewoon onderdompelen en meegaan in het verhaal. Want op die manier krijgt De eerste vrouw je te pakken, om je pas honderden bladzijdes later weer los te laten. 

Ik kan hier niet alles vertellen, omdat het verhaal te complex is om hier helemaal weer te geven, en natuurlijk is het veel leuker om het zelf te lezen, ik kan alleen nog maar toevoegen dat De eerste vrouw indrukwekkend, interessant en heel erg mooi is, met een hoofdpersoon die helemaal tot leven komt. 

Ik neem soms een gok als ik een boek koop van een auteur die ik niet ken, maar in dit geval heeft het zeer goed uitgepakt. 

Originele titel: The first woman (2020)

Nederlandse uitgave 2021 door uitgeverij Cossee

Nederlandse vertaling: Josephine Ruitenberg

Bladzijdes: 466