Febe, Paula Gooder

Febe is een vrouw die wordt genoemd in de brief van Paulus aan de Romeinen. We weten niet zoveel van haar, behalve dat ze bij Paulus in hoog aanzien stond. Hij vraagt de Romeinse christenen om Febe te helpen in wat ze nodig heeft, omdat ze zovelen tot steun is geweest, inclusief Paulus. 

De brieven van Paulus zijn niet altijd gemakkelijk te begrijpen, omdat hij schreef naar verschillende gemeenschappen, vaak als reactie op een gebeurtenis of andere brief die wij niet kennen. Ook wordt niet alles uitgelegd door Paulus omdat hij er vanuit ging dat de ontvangers van de brief met bepaalde zaken bekend waren. 

Paulus heeft bij sommige mensen de reputatie om vrouwonvriendelijk te zijn, door een paar uitspraken in zijn brieven die, als je ze naast elkaar zet, inderdaad niet de indruk geven dat Paulus een hoge dunk van vrouwen had. Toch zijn er ook meer dan genoeg passages die dit weerspreken. Het feit dat hij Febe bij naam noemt, blijkbaar groot vertrouwen in haar had en haar waarschijnlijk de brief voor de christenen in Rome meegaf, laat zien dat de positie van vrouwen in de vroeger Kerk en de opvattingen van Paulus over vrouwen niet zo zwart-wit zijn als je misschien zou denken. 

Paula Gooder is gespecialiseerd in het Nieuwe Testament en heeft de vermelding van Febe gebruikt om de achtergrond en de geschiedenis van de vroege kerk duidelijk te maken. Dit doet ze door in de eerste 253 bladzijdes het verhaal van Febe te vertellen, of liever te bedenken wat had kunnen zijn aan de hand van de gegevens die we hebben. In de laatste honderd pagina's geeft ze vervolgens de historische context. Eerst algemeen, en daarna per hoofdstuk waarom ze bepaalde keuzes heeft gemaakt en waar die op gebaseerd zijn. 

Dit verhaal van Febe is natuurlijk uit de lucht gegrepen, maar is tegelijkertijd wel gestoeld op ware, historische feiten. In de eerste jaren was de nieuwe Kerk nog volop aan het ontwikkelen. Er waren christenen van Joodse en van heidense afkomst, en in elke gemeente speelden er andere zaken. Hoe de eredienst verliep was nog niet vastgelegd en hoewel er overeenkomsten waren, werden er overal wel verschillende accenten gelegd. In het boek merkt Febe bijvoorbeeld op dat het er in de bijeenkomsten in Korinthe veel rumoerig aan toe gaat dan in Rome, met heftige discussies terwijl men in Rome elkaar uit laat praten en naar elkaar luistert. 

Er waren in die jaren de verhalen over Jezus die aan elkaar verteld werden en daarnaast kwamen er dus brieven van onder andere Paulus waarin hij zijn kijk geeft op wat christenen moesten doen en hoe zij de erfenis van Jezus moesten interpreteren. Als een brief van Paulus aankwam, werd die eerst voorgelezen aan iedereen, en daarna werden er kopieën gemaakt zodat alle groepen binnen een stad er kennis van konden nemen, erover konden discussiëren enzovoort. 

Het verhaal van Febe vond ik interessant en mooi en het stipt heel veel aan van het leven in de oudheid, maar het is de historische informatie die het voor mij extra speciaal maakte. Ik vond het knap hoe Paula Gooding deze achtergrond gebruikt om de hiaten in te vullen en een verhaal te bedenken dat waar zou hebben kunnen zijn, en dat ons ook nog heel veel vertelt over het leven van de eerste christenen en de eerste jaren van de opbouw van Kerk. 

Bekende namen als Prisca en Aquila, of Junia komen voorbij en hoewel Paulus niet persoonlijk langskomt (hoewel hij op een gegeven moment wel naar Rome komt), is het wel geweldig dat Petrus zijn opwachting maakt, met een paar mooie gesprekken over vergeving. Verder ook nog een paar keer een mooie uitleg over passages in de brief van Paulus, in gesprekken zoals men die toen gehouden zal hebben om de betekenis te doorgronden.

Kortom, Febe is een bijzondere combinatie van historische roman en non-fictie, met heel veel informatie. Zeer interessant.   

Originele Engelse titel: Phoebe, a story- Pauline Christianity in a narrative form (2018)

Nederlandse uitgave 2020 door Uitgeverij van Wijnen 

Nederlandse vertaling:Monica van Bezooijen

Bladzijdes: 346