Tentoonstelling: Het jaar 1000

Detail Evangeliarum van Egmond, ca 900

Rond het jaar 1000 was een bijzondere periode waarin heel veel gebeurde. Er kwamen ontwikkelingen in de landbouw waardoor de bevolking toenam, er werd nieuwe grond ontgonnen en het landschap veranderde hierdoor. 

Kloosters en burchten waren centra van handel, religie en nijverheid en de contouren van een nieuwe wereld waarin steden en handel weer belangrijk zouden zijn, tekenden zich al af. 

Er zijn contacten met andere landen en andere delen van de wereld, en nieuwe kennis komt naar de Nederlanden, zoals de Arabische cijfers, muzieknoten en het schaakspel. Uit het Oud-Nederlands dat hier gesproken werd, zou uiteindelijk onze taal ontstaan. 

In het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden is op dit moment de prachtige tentoonstelling Het jaar 1000 te zien. Ik was hier vorige week en ik was diep onder de indruk van de grootte en de diversiteit van de tentoonstelling. In de eerste zaal zag ik de doorgang naar de tweede zaal niet en dacht ik even dat de tentoonstelling alleen dat ene zaaltje was. Maar nee, er zijn kamers vol met de mooiste en meest bijzondere voorwerpen. 

Ik vind het altijd heel bijzonder om gebruiksvoorwerpen te zien en te beseffen dat echte mensen dit hebben gebruikt, 1000 jaar geleden. Ik heb altijd een beetje het gevoel alsof je de mensen van vroeger een hand geeft, omdat ze even heel nabij komen. 

Het jaar 1000 neemt je mee naar De Nederlanden die vielen onder de keizer van het Duitse Rijk (toen beter bekend als het Heilige Roomse Rijk), en hun paleis in Nijmegen, maar ook naar de gebruiksvoorwerpen van gewone mensen en de schatkamers die de kerken en de kloosters vormden. 

Potten, een schep en een blad van een waterrad
(meen ik, ik ben het bordje vergeten te fotograferen, zo suf).

Er zijn potten, wapens, sierraden, boeken, reliekhouders, drinkhoorns van de Vikingen, munten, schaakstukken, een ladder, stijgbeugels, restanten van schoenen en stukjes textiel te zien, uit heel veel musea in Nederland, maar ook uit het buitenland. Er zijn ook skeletten te zien, een menselijk skelet dat ik naar vond (ik houd niet van menselijke resten in een tentoonstelling) en die van een jachthond, die ik ontroerend vond. 

Prachtig vond ik vooral het Evangeliarum uit de Abdij van Egmond, en de geschiedenis hierachter. Hoe tof is het om de afbeeldingen te zien van de mensen die het boek geschonken hebben? Zo krijgt geschiedenis letterlijk een gezicht!

Ik kan iedereen aanraden naar deze tentoonstelling te gaan, het is absoluut de moeite waard. Het jaar 1000 is nog tot 17 maart 2024 te zien in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. 

Byzantijns mozaïek met griffioen en tulpen, ca 900.

Ik heb alleen de middelste foto gemaakt op de tentoonstelling zelf, omdat er teveel weerkaatste in het glas van de vitrines, waren de meeste foto's niet gelukt. De eerste en de laatste afbeelding zijn foto's van ansichtkaarten die ik heb gekocht.