Het leven van een onbekende man, Andreï Makine

De Russische schrijver Sjoetov vroeg jaren geleden asiel aan in Frankrijk. Hij heeft in die jaren romans geschreven, met wisselend succes en opereert een beetje aan de zijkant van de Franse literatuur. 

Hij vertelt zichzelf dat dit komt omdat hij zich niet meer thuis voelt in de moderne literatuur, maar weet ergens ook wel dat hij zich helemaal niet zo thuis voelt in de westerse maatschappij. Ook daar staat hij aan de zijkant.

Als het dan ook nog uitgaat met zijn vriendin (die genoeg krijgt van zijn gezeur over hoe goed de schrijvers vroeger nog waren), rijst bij hem het verlangen om terug te gaan naar Rusland. De muur is gevallen, het communisme is verdwenen en er is voor hem geen beletsel meer om terug te keren naar zijn vaderland.

Hij hoopt het land terug te vinden dat hij verlaten heeft, de vrouw die hij heeft liefgehad en de gedeelde herinneringen, maar hij vindt een land dat hij niet meer herkent. Een land waar het kapitalisme overal is doorgedrongen, waar niemand meer tijd heeft voor het verleden en de mensen de oude herinneringen het liefst zo snel mogelijk willen vergeten.

Terwijl Sjoetov bij een oude vriendin kan logeren, ontmoet hij een oude man die hem zijn levensverhaal vertelt. Een verhaal dat niemand meer wil horen en waar niemand meer in geïnteresseerd is. Een verhaal over het beleg van Leningrad, de terreur onder Stalin, de angst, de kampen in Siberië, maar ook over liefde, herinneringen en doorgaan ondanks dat je alles en iedereen verliest.

Sjoetov beseft dat hij meer gemeen heeft met deze oude man waar niemand meer naar wil luisteren, dan met zijn oude vrienden. Het Rusland uit zijn herinneringen is er niet meer, en met het nieuwe Rusland heeft hij niets gemeen.

Andreï Makine is geboren in de Sovjet Unie en vroeg in 1987 asiel aan in Frankrijk, waar hij begon met het schrijven van romans.

Hij beheerste het Frans en schreef direct in deze taal, maar de uitgevers wilden eerst niet geloven dat een immigrant goed Frans zou schrijven, en pas toen hij zei dat zijn boeken vertaald waren uit het Russisch, werden ze aangenomen.

Zijn grote doorbraak kwam met zijn vierde roman, Frans testament, dat een aantal grote Franse literatuurprijzen kreeg.

Sinds maart 2016 is hij als lid van de Académie Française verkozen.

Het leven van een onbekende man is hartverscheurend mooi. Een ander woord is er bijna niet voor. Het beleg van Leningrad was een verschrikkelijke tijd uit de geschiedenis die Andreï Makine beklemmend beschrijft. Terwijl bij sommige gebeurtenissen juist de ontroering je bij de keel grijpt, zoals wanneer de toneelvoorstellingen worden beschreven in de belegerde stad, met een publiek dat de energie niet meer heeft om te applaudisseren.

Prachtig is ook het einde, zowel de laatste momenten van Sjoetov en de oude man, als daarna, als Sjoetov voor de tweede keer terugkeert in Rusland.

Er is veel verteld over het beleg van Leningrad en de gruwelen onder de Stalin-dictatuur, maar Makine slaagt erin om niet in clichés te verzinken of in de verhalen die allang bekend zijn. Hij voegt werkelijk iets nieuws toe, waardoor je tot het einde toe geboeid blijft.

Mooi zijn ook de verwijzingen naar de Russische literatuur en vooral naar Tsjechov, die geven er nog een extra laag aan, terwijl er al zoveel lagen zijn. Dat vond ik echt bijzonder mooi gedaan.

Ik vind het heerlijk als ik een, voor mij, nieuwe schrijver ontdek waarvan ik de boeken mooi vind, en ik dan nog alle andere boeken van die schrijver in het vooruitzicht heb.

Het leven van een onbekende man vond ik heel bijzonder om te lezen en heel erg mooi, en ik kan alleen maar zeggen dat Andreï Makine hier niet voor het laatst besproken is!

Originele Franse titel: La vie d’un homme inconnu

Uitgegeven in : 2009

Nederlandse uitgave 2012 door uitgeverij De Geus

Nederlandse vertaling: Jan Versteeg

Bladzijdes: 249