Schittering, Margaret Mazzantini

Het is geen geheim dat ik erg houd van Italiaanse auteurs en sinds ik Ter wereld gekomen heb gelezen, staat Margaret Mazzantini in mijn lijstje met persoonlijke favorieten.

Eén ding weet je namelijk zeker, een boek van Margaret Mazzantini laat je niet onberoerd en dat is ook het geval met haar nieuwste boek: Schittering.

Het is een verhaal over liefde, maar niet over gemakkelijke of romantische liefde. Het gaat over liefde waar je je voor schaamt en die je probeert weg te duwen, hoewel je er tegelijkertijd ook niet los van kunt maken. Een liefde die eigenlijk niet kan en niet geaccepteerd wordt en die je het liefst niet zou willen voelen.

Costantino en Guido groeien samen op in hetzelfde flatgebouw in Rome. Guido is de eenzame zoon van welgestelde ouders die zich weinig aan hem gelegen laten liggen, Costantino is de zoon van de portier.

Er groeit een aarzelende vriendschap, die zich langzaam ontwikkelt tot een aantrekkingskracht. Tijdens een schoolreisje naar Griekenland als ze pubers zijn, is er even een incident, maar dit schuiven ze weg als iets dat jongens onder elkaar wel eens doen. De aantrekkingskracht blijft, maar ze proberen dit te negeren.

Als ze twintig zijn en Costantino in het leger zit en Guido studeert, overlijdt de moeder van Guido. Dit is het moment dat Costantino terugkomt naar Rome, naar Guido en troost biedt. Troost die zoveel meer wordt.

Maar opnieuw zijn ze niet sterk genoeg om door te zetten en de stappen te zetten om samen te zijn. Dat zou teveel kosten en geen van beiden heeft een idee hoe ze dat moeten aanpakken. Accepteren dat ze homo zijn is teveel, niet alleen voor hun omgeving, maar ook voor henzelf.

Hun levens lopen via verschillende sporen verder. Costantino trouwt en krijgt twee kinderen, Guido vertrekt naar Londen en trouwt ook. Geen van beiden vertelt over wat ze vroeger voor elkaar voelden en proberen dit te negeren. Pas als ze elkaar na jaren weer tegenkomen, blijkt dat ze het niet kunnen negeren. Ondanks alles komen de oude gevoelens weer naar boven en zoeken een uitweg.

Stiekeme afspraakjes volgen en een ingewikkeld dubbelleven ontstaat waarin ze proberen elkaar regelmatig te zien om elkaar een middag te beminnen in een hotel bij het vliegveld. Hoewel, beminnen is misschien een groot woord. Het zijn geen romantische, liefdevolle ontmoetingen, maar het is seks met een bijna wanhopige ondertoon van geweld.

Zowel Guido als Costantino beseffen dat ze zo niet door kunnen gaan, niet zo door willen gaan. Er moet een keuze gemaakt worden. Voorgoed samen, of voorgoed apart. En net als die keuze gemaakt is, als er eindelijk acceptatie lijkt te zijn, blijkt dat de buitenwereld hier nog heel anders over denkt. Alles gaat kapot en alles wat had kunnen zijn, kan nooit meer zijn.

Margaret Mazzantini
(foto uit het boek)

Margaret Mazzantini is in staat om de gevoelens van zowel Guido als Costantino te beschrijven, zó dat je het zelf bijna voelt. Je begrijpt hen en je accepteert hen met al hun fouten en gebreken. 

Beide jongens en later beide mannen zitten behoorlijk met zichzelf in de knoop. Ze houden van elkaar, maar durven de consequenties daarvan niet te aanvaarden en dat is geen wonder als je beseft in welke tijd en welke wereld zij opgroeien.

Guido houdt oprecht van zijn vrouw en zijn stiefdochter, wil hen niet kwetsen, maar het is onvermijdelijk dat dit toch gebeurt.

Want leven met zo´n geheim, met zo´n schaamte vreet aan een mens, zorgt ervoor dat iemand niet helemaal zichzelf kan zijn. 

Je kunt dan van iemand houden, gelukkig getrouwd zijn zelfs en een goede carrière opbouwen, maar tegelijkertijd klopt er iets niet. En dat beïnvloedt ook de mensen om je heen. Want je kun heel lang doen alsof, maar op een gegeven moment bereik je een breekpunt. 

Met een zeer groot inlevingsvermogen en daadwerkelijk prachtige beschrijvingen en beeldspraken (hulde aan de vertalers!), schetst ze hoe een leven kan verlopen waarin zoiets groots lange tijd verborgen moet blijven en de kern vormt, terwijl niemand die kan zien.

En Margaret Mazzantini zou Margaret Mazzantini niet zijn, als ze niet zou ophouden bij het einde dat de meeste schrijvers als einde zouden nemen, maar er juist nog een paar extra lagen aan toe zou voegen.

Lagen die je hart breken, voor zowel Costantino als voor Guido, voor wat ze hadden kunnen hebben en wat er uiteindelijk van terecht is gekomen.

Schittering is een titel die een paar keer voorbij komt in het boek, maar het drukt ook uit wat het is: een schitterend boek.

Ten eerste is het prachtig geschreven, maar ten tweede, en dat is nog belangrijker, is het een boek waar je nog lang over na blijft denken. Vooral omdat je weet dat voor heel veel mensen er nog niet veel veranderd is en dat er nog te veel mensen zijn die zichzelf niet kunnen of mogen accepteren.

Ik heb het gevoel dat mijn bespreking niet voldoende recht doet aan dit boek, maar ik hoop dat ik toch duidelijk heb gemaakt hoezeer ik van dit boek heb genoten en ervan onder de indruk ben.

Originele Italiaanse titel: Splendore

Uitgegeven in 2013
Nederlandse uitgave 2016 door uitgeverij Wereldbibliotheek
Nederlandse vertaling: Miriam Bunnik en Mara Schepers
Bladzijdes:349