De boom in het land van de Toraja, Philippe Claudel

Philippe Claudel heeft het weer opnieuw voor elkaar gekregen; hij heeft een boek geschreven dat ik zo mooi vond dat ik er bijna meteen weer opnieuw in was begonnen nadat ik het uit had. Om zijn zinnen in me door te laten dringen, en na te denken over leven en dood.

De hoofdpersoon in dit verhaal is een filmmaker. Hij komt terug uit Indonesië, uit het land van de Toraja, waar de mensen heel veel aandacht besteden aan hun doden.

Het hele leven draait daar om het eren van de doden. De allerkleinsten worden begraven in een boom, waardoor de boom een levende herinnering is aan de levens die er maar zo kort waren.

Als de filmmaker (zijn naam leren we niet kennen) terugkomt in zijn appartement, krijgt hij te horen dat zijn goede vriend Eugène kanker heeft. Een ziekte die hem uiteindelijk zijn leven zal kosten.

Eugène was de producent, die man die zijn ideeën aanhoorde, hem dan een boek gaf dat er bij aansloot (moet je lezen, net iets voor jou) en vervolgens ervoor zorgde dat de film gemaakt kon worden.

Nu moet de filmmaker zich zien te redden zonder zijn grote vriend. Zijn oplossing is om een film te maken en tijdens dat proces komen de herinneringen aan Eugène, aan vroeger en aan zijn eerste schreden op het filmpad, weer naar boven. 

De verhouding die hij heeft met zijn ex-vrouw Florence verandert als hij een nieuwe vrouw ontmoet en terwijl hij nog bezig is uit te zoeken waar hij staat, gaat het leven gewoon verder, zoals het leven nu eenmaal doet.

Hij is eraan gewend om alles in filmbeelden te vatten, maar nu hij schrijft, moet hij zich bedienen van een andere taal.

De teksten die ik hier noteer zijn natuurlijk niet letterlijk de zinnen die Eugène uitsprak. Toch is het ook niet mijn intentie om hem dingen in de mond te leggen.

Ik probeer trouw te zijn, maar de herinnering en de taal werken mijns ondanks als een nieuw kader voor een nieuwe werkelijkheid die weliswaar heeft bestaan, maar die deel uitmaakt van een verleden dat steeds verder weg raakt. 

Ik merk dat schrijven een uitvaart is waarbij evenveel wordt begraven als geopenbaard. Bij films is dat anders, maar die zijn dan ook niet uit dezelfde grondstof gemaakt.

Schrijven over dood en over rouw en het verwerken van verdriet is vaak gedaan en het is moeilijk om de balans hier te bewaren. 

De schrijfstijl van Philippe Claudel leent zich voor een melancholiek onderwerp; hij weet de overpeinzingen in poëzie te vangen en vermijdt daardoor dat hij in zwaarmoedige of melodramatische clichés vervalt.

Wat volgt is een ode aan het leven dat doorgaat, aan de vrienden die we kenden en het verleden dat we koesteren.
Een verhaal dat ons eraan herinnert dat we een levende herinnering vormen, net zoals de boom van de Toraja’s.

Originele Franse titel: L’arbre du pays Toraja

Uitgegeven in 2016

Nederlandse uitgave 2016 door uitgeverij De Bezige bij

Nederlandse vertaling: Manik Sarkar

Bladzijdes: 207