Terug naar de rue Darwin, Boualem Sansal

Yazid vertrekt met zijn doodzieke moeder van Algiers naar Parijs, in de hoop dat er nog iets voor haar gedaan kan worden. In het ziekenhuis verzamelen alle kinderen van moeder zich. 

Allemaal hebben ze een mooie carriere in het buitenland opgebouwd, alleen Yazid is in Algerije gebleven om voor moeder te zorgen en om de gebeurtenissen in het land gade te slaan.

En er gebeurt nogal wat in Algerije, het begint als de Fransen nog de baas zijn en gaat via de onafhankelijkheidsoorlog naar verschillende burgeroorlogen en een streng Islamitisch bewind.

Dat is de achtergrond van de levensgeschiedenis van Yazid. Hij groeide op bij zijn grootmoeder, te midden van een groot aantal andere kinderen in een groot huis vol bedienden en vreemde figuren.

Deze kinderen waren de nakomelingen van de hoeren in het bordeel dat naast de burcht lag waarin grootmoeder woonde. Grootmoeder was namelijk geen lief oud dametje, maar een keiharde zakenvrouw die feodaal en met harde hand heerste over de stam die de woestijn ontgroeit was en zich nu in heel Noord-Afrika en Europa gevestigd had. 

Geld, informatie en macht, daar was het imperium van Djeda op gebouwd. Ze had haar meiden er strikt onder en stond op goede voet met de machthebbers van elk regime dat aan het bewind was.

Als Yazid’s vader overlijdt, is hij de nieuwe erfgenaam, alleen weet zijn moeder hem weer bij haar in Algiers, in de rue Darwin te krijgen. Hier groeit Yazid op bij zijn half- broers en -zussen.

Maar nu moeder overleden is, gaat Yazid terug naar de rue Darwin, om de laatste geheimen van zijn jeugd boven water te krijgen.

Boualem Sansal is een heel goede schrijver, hij weet je mee te nemen in die onbekende wereld van woestijnwetten die we niet goed begrijpen en gebeurtenissen die ons vreemd voorkomen. Maar het verhaal, hoewel het niet heel lineair is opgebouwd en wat oplettendheid vereist, laat je niet los. 

Vooral in het begin moet je je aandacht er goed bijhouden, om te weten in welke tijd je zit en op welk moment in het leven van Yazid. Langzaam maar zeker kom je steeds verder in het verhaal en wordt er steeds meer duidelijk. En dan word je steeds meer gegrepen.

Yazid is een hoofdpersoon die geen hoofdpersoon wil zijn, daarvoor is zijn verhaal te zeer verweven met de andere mensen, zijn broers en zussen, zijn familieleden (echt of niet) en de gebeurtenissen in Algerije zelf.

Boualem Sansal heeft uitgesproken ideeën over rechtvaardigheid, tolerantie, goed en kwaad en is vooral zeer kritisch op de onderdrukkende rol die religie kan spelen. Hij is dan ook niet heel erg geliefd bij de huidige machthebbers in Algerije, zijn boeken worden daar niet uitgegeven. Het mooie vind ik dat hij zijn mening en zijn boodschap, want die zit er zeker in, niet door je strot duwt, maar dit juist heel natuurlijk in het verhaal weet te brengen, als een extra laag voor de goede verstaander.

Heel ontroerend is bijvoorbeeld één van de kinderen uit het grote huis die zogenaamd vanwege een ernstige ziekte in Europa was overleden, maar, zoals Yazid in Parijs te weten komt, was uitgestoten omdat men de jongen een schande vond. 

Mooi is dat Yazid terugkeert naar de straat van zijn jeugd om de laatste losse eindjes op te lossen en als dat gedaan is, kan hij eindelijk zijn eigen leven gaan leiden. Yazid loopt niet achter een oude traditie aan, hij volgt geen verstikkende religies maar is een fatsoenlijke man van middelbare leeftijd die het goede wil doen. Geen held die grootste daden verricht, maar gewoon een vriendelijk mens met begrip en mededogen voor zijn medemensen in het algemeen en zijn familie, zijn moeder, in het bijzonder.

Opnieuw een prachtig verhaal van Boualem Sansal.

Originele Franse titel: rue Darwin (2011)

Nederlandse uitgave uitgeverij De Geus (2013)

Nederlandse vertaling: Jan Versteeg

Bladzijdes: 315