De hemel verslinden, Paolo Giordano

Paolo Giordano ken ik als de schrijver van De eenzaamheid van de priemgetallen, één van de mooiste boeken die ik ken. Ook zijn boek Het menselijk lichaam vond ik mooi, al kon Het zwart en het zilver me absoluut niet bekoren.

Nu is er eindelijk weer een nieuwe roman van zijn hand verschenen, één die ik in een dag heb uitgelezen omdat ik helemaal in het verhaal zat en het me niet los liet.

Teresa is degene die het verhaal vertelt. Zij komt uit Turijn, maar kwam elke zomer met haar vader naar het platteland van Puglia, waar haar oma woont. Hier ontmoet ze drie jongens, Nicola, zijn neef Bern en hun pleegbroer Tommasso. De jongens worden nogal wereldvreemd opgevoed door de op de masseria waar ze wonen met de ouders van Nicola, die hun eigen religieuze opvattingen hebben.

Teresa en Bern beleven hun eerste liefde met elkaar en voor beiden voelt dit als eeuwig, zoals dat voelt als je zestien bent, hoewel ze daarna door omstandigheden uit elkaar gaan. Jarenlang zal Teresa denken dat ze Bern nooit meer zal zien.

Door de komst van Teresa worden de verhoudingen tussen de jongens echter anders en beginnen de barsten in de idylle van de masseria te komen. Maar waarschijnlijk waren die barsten er altijd al en worden ze gewoon zichtbaar nu de jongens opgroeien en hun eigen leven willen leiden.

Nicola verlaat als eerste de masseria en gaat naar Bari om te studeren en komt bij de politie terecht. Hij kiest een leven dat haaks staat op dat van zijn ouders en wil zo min mogelijk met hen te maken hebben.

Tommasso en Bern hebben hun eigen strubbelingen, maar komen weer terug naar de masseria, waar ze samen met vrienden een soort commune vestigen. Een samenleving, waar  iedereen alles deelt, niemand geheimen heeft en men strikt volgens de natuur leeft.

Het leven van Teresa zal onvermijdelijk weer met dat van Bern verwikkeld raken en samen zullen ze de mooiste jaren doorbrengen. In de jaren die volgen, blijken echter de relaties geen stand te houden. De commune redt het niet, en ook de relatie tussen Bern en Teresa zal het niet halen om verschillende redenen.

De drie jongens, nu volwassen mannen, komen steeds meer tegenover elkaar te staan, met verstrekkende gevolgen. Voor degenen die uiteindelijk achterblijven, is het moeilijk om de draad weer op te pakken en verder te gaan met leven. 

Ik wil en kan niet meer vertellen, om niet te veel van dit complexe verhaal weg te geven. Belangrijk in alle gebeurtenissen is de figuur van Bern, de intense jongen waar Teresa voor viel en die opgroeide tot een intense man. Altijd op zoek naar een groter geheel waar hij zich aan over kon geven, en naar het meest zuivere leven. Of dat nu in het geloof is, of later in de commune of nog later in de extreme tak van de milieubeweging, Bern is wanhopig op zoek naar een ideale samenleving.

De anderen draaien om Bern heen als planeten om de zon en hoewel ze hem bewonderen en van hem houden, weten ze ook dat ze Bern nooit helemaal zullen begrijpen of kunnen vatten. Hij blijft ongrijpbaar, al toen hij als kind probeerde de Bijbel te begrijpen tot zijn einde, letterlijk helemaal afgesloten van de wereld.

Zoeken naar zingeving is niets nieuws, maar omdat er tegenwoordig zo weinig vast staat, zijn veel mensen zoekende en blijven ze zoeken. De volmaakte zingeving bestaat namelijk niet, overal moet je compromissen sluiten en accepteren dat je niet alles kunt begrijpen of dat je sommige dingen graag anders zou zien. Maar veel mensen kunnen die onzekerheid in hun zoektocht naar zekerheid niet accepteren en blijven dus zoeken.

Sommigen hebben daarbij de neiging om steeds verder te gaan en bijna fundamentalistisch te worden. Je ziet dit bij religie en geloofsovertuigingen gebeuren, maar ook bij politieke stromingen aan zowel extreem-linkse en extreem-rechtse kant.

Ik vond het ongelofelijk mooi om te lezen hoe al die levens met elkaar verbonden raken, door familiebanden en vriendschap, maar ook door gedeelde passies en idealen. Tegelijkertijd zorgen verborgen liefdes en onuitgesproken hartstochten voor problemen die mensen uit elkaar kan drijven.

Heel begrijpelijk is de reden waarom Bern en Teresa uiteindelijk uit elkaar gaan. Ik herken die situatie wel en begrijp hoe het verlangen naar een kind alles consumeert, tot er niets meer over is. Hartbrekend, maar herkenbaar.

Paolo Giordano is een uitstekend schrijver met een goed psychologisch inzicht. Als zijn personages zijn levensecht en genuanceerd, met goede kanten en gemaakte fouten. Ook de tijdsperiode waarin het zich afspeelt wordt goed, maar subtiel neergezet.

Het verhaal wordt mooi opgebouwd, met de stukken waarin Teresa en Tommasso elkaar met Kerst, jaren later, vertellen wat er gebeurde op de momenten dat ze er niet bij waren om op die manier de gaten in de verhalen op te vullen. Het einde vind ik heel mooi, als men het verlies kan afsluiten en verder kan gaan.

Ik zeg wel eens vaker dat de Italianen soms een patent lijken te hebben op mooie romans, en De hemel verslinden is hier opnieuw een bewijs van. Paolo Giordano heeft opnieuw een schitterend boek geschreven, ik kan het gewoon niet anders zeggen.

Originele Italiaanse titel: Divorare il cielo (2018)

Nederlandse uitgave 2018 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Mieke Geuzenbroek en Pietha de Voogd

Bladzijdes: 460