Ik heb het de tuin nog niet verteld, Pia Pera

Als je gezond bent en jong, neem je je lijf voor kennisgeving aan. Dat alles werkt, dat je moeiteloos trappen op en af kunt en snel herstelt na een nacht doorhalen is vanzelfsprekend.

Maar het kan gebeuren dat je lijf je in de steek laat. Omdat er een bepaald onderdeel niet werkt, of omdat je ziek wordt. Soms is er genezing mogelijk, maar niet altijd. Het enige dat je dan kunt doen is leren dit te accepteren en leren om er op de beste manier mee om te gaan.

Maar wat als de ziekte die je treft dodelijk is en je weet dat je alleen maar verder af zal takelen? Hoe ga je daarmee om, hoe kun je daarmee leren leven?

Pia Pera was een Italiaanse schrijfster en vertaalster die bij haar huis in Toscane een zeer grote tuin had waar ze altijd in werkte en waar ze een klein paradijs had gemaakt. Tot ze getroffen werd door ALS. Deze neurologische aandoening is slopend, langzaam en onontkoombaar. Steeds meer functies van je lichaam vallen uit, tot uiteindelijk ook je ademhaling en hart het zullen begeven.

Ik heb het de tuin nog niet verteld is Pia’s verhaal van ongeveer het laatste anderhalve jaar van haar leven. In de eerste bladzijdes kan ze nog lopen en kan ze nog bukken om courgettes te plukken (overeind komen kost heel wat moeite, maar daar heeft ze nog een trucje voor). In de maanden die volgen takelt ze steeds meer af.

In deze maanden houdt ze zich bezig met verschillende therapieën en genezers. Niet om beter te worden, want dat zit er niet in, maar om zich beter te voelen. Tegelijkertijd weet ze dat ze helft van wat ze doet onzin is en dat niemand zo goedgelovig is als een ongeneeslijk zieke.  

Ze leest over anderen die stervende waren, ze leest over verschillende filosofische en religieuze opvattingen over leven en dood en ze leest over tuinen. Want het is haar tuin waar ze altijd weer terugkomt.

De tuin waar ze zo hard altijd in heeft gewerkt, maar waar ze nu pas de tijd heeft (noodgedwongen) om ook te zitten en te genieten, terwijl anderen het werk voor haar doen. Het is de tuin die haar laat zien dat de cyclus van het leven altijd doorgaat en dat we daar allemaal deel van uit maken. Een tuin is niet van de tuinman en als de tuinman wegvalt, neemt de natuur het weer over.

Het is de kunst om ook in de momenten die je resten de mooie dingen te halen en ervan te blijven genieten. De ene keer lukt dit echter beter dan de andere keer als ze alleen maar opstandig is.

Uiteindelijk wordt Pia Pera’s gezondheid steeds slechter, ze wordt in een rolstoel door de tuin geduwd in plaats van dat ze zelf loopt en ze moet haar huis aanpassen zodat er iemand dag en nacht bij haar in kan wonen. Langzamerhand valt er steeds meer uit en kan ze steeds minder zelfstandig en nadert het einde met rasse schreden.

Ik heb het de tuin nog niet verteld is een prachtig boek over iemand die dapper onder ogen ziet dat haar leven eindig is en dat ze waarschijnlijk niet heel prettig zal sterven. Dit wordt niet met valse opgewektheid, valse troost of vals sentiment beschreven, Pia Pera laat ook zien dat ze twijfelt, dat ze ook niet altijd even aardig is (geweest), maar haar overdenkingen vormen een bijzonder en zeer gelaagd geheel, dat tot nadenken stemt over wat er in het leven de moeite waard is.

Originele Italiaanse titel: Al giardino non l’ho detto (2016)

Nederlandse uitgave 2019 door uitgeverij Cossee

Nederlandse vertaling Jan van der Haar

Bladzijdes: 247