Jagersmaan, Jan Vantoortelboom

De Jagersmaan, of de Jachtmaan is de volle maan die in oktober valt, rond het feest van Samhain. Op dit feest van transformatie is de sluier tussen deze wereld en de volgende dun en zijn de doden heel nabij.

Voor Victor Vanheule zijn de doden altijd dichtbij. Nadat hij terug kwam uit de Vlaamse loopgraven, is het voor hem net of hij geen aansluiting meer krijgt met de wereld om hem heen. Zijn vader overlijdt en daarmee de laatste met wie hij kon praten. Of liever, zwijgen, want praten doen ze hier niet veel in het boerenland van West-Vlaanderen.

Bovendien heeft Victor een dochter, maar omdat haar moeder getrouwd is met een ander, kan hij nooit echt een vader voor hem zijn.
Zijn moeder Marie ziet hoe dit aan hem vreet, en zorgt ervoor dat Victor naar Amerika kan om daar een nieuw leven te beginnen.

Helaas raakt Victor betrokken bij een nieuwe oorlog, die woedt in Ierland. Daar is na de Onafhankelijkheidsoorlog tegen de Engelsen nu een burgeroorlog gaande. Een oorlog met aan de kant een groep die tevreden is met het aanbod van een Vrijstaat onder Engelse leiding en aan de andere kant de groep die door wil vechten tot Ierland volledig zelfstandig is. Het is een burgeroorlog die het land verscheurt en waar je maar al te snel aan de verkeerde kant van de publieke opinie kan terecht komen.

Beide kanten hebben dringend behoefte aan nieuwe soldaten en er wordt zelfs geronseld onder de mannen die naar Amerika gaan. Want als er in deze groep arme, haveloze, wanhopige sloebers iemand verdwijnt, is er niemand die naar hen op zoek gaat.

Victor komt in Ierland terecht, en tegen wil en dank raakt hij betrokken bij de strijd. En als hij de zorg op zich neemt van een jong meisje wier vader net is doodgeschoten omdat hij de verkeerde kant steunde, moet hij helemaal keuzes maken en dingen doen tegen zijn wil, alleen om voor hen beiden een overlevingskans te creëren.

Met Jagersmaan keert Jan Vantoortelboom terug naar de plek waar zijn prachtige boek Meester Mitrailette zich ook afspeelde; West-Vlaanderen.

Het verhaal wordt beurtelings verteld door moeder Marie en door Victor. Van moeder Marie krijg je de achtergrond, van Victor de gebeurtenissen die hij zelf meemaakt.
Prachtig vind ik het taalgebruik, met de Vlaamse woorden als goesting, die een extra sjeu aan het geheel geven.

Maar Jan Vantoortelboom is vooral heel goed in heel sober vertellen, wat niet wil zeggen dat hij geen mooie zinnen maakt of mooie beeldspraken gebruikt.
Alleen gebruikt hij geen bloemrijke zinnen om het gebruik van bloemrijke taal. Hij vertelt zonder poespas het verhaal van een man die zijn tederheid door de omstandigheden aan niemand kwijt kan en voor wie het leven hard is, maar die op een gegeven moment een sprankje hoop krijgt. Hij kan overleven, hij kan keuzes maken en hoeft zich niet te laten drijven door het lot, hoezeer het lot hem ook te pakken heeft.

Mensen hebben hoop nodig, anders is het leven niets anders dan voortbestaan, maar als je hoop hebt, kun je weer keuzes maken en proberen het heft in eigen handen te nemen. Tegelijkertijd is wel duidelijk dat de kaken van de oorlog een prooi niet zonder strijd laten gaan.

Heel ontroerend vond ik de scenes tussen Victor en Kitty, waarin Kitty even de plaats inneemt van Anna, het dochtertje dat hij heeft moeten achterlaten.
Mooi ook was dat moeder Marie op haar manier ook verder kan met haar leven. Niet groots en meeslepend, maar daarom waarschijnlijk nog wel zo waarachtig en waardevol.

Indrukwekkend is de manier waarop in kleine scenes en beelden de gruwelen van een burgeroorlog duidelijk worden, als je voor je leven moet vrezen omdat je een andere politieke opvatting hebt dan je buren.
Mocht je trouwens niets weten van de strijd in Ierland, dan is dat geen enkel bezwaar om het boek te begrijpen en mooi te vinden en voor de mensen die er wel wat meer van weten, vormt het een mooie achtergrond.

Jagersmaan vond ik opnieuw een heel mooi boek en Jan Vantoortelboom is met zijn historische romans één van de fijnste schrijvers die we hebben.

Uitgegeven in 2019 door uitgeverij Atlas/Contact
Bladzijdes: 255