Tentoonstelling: Middeleeuwse tuinen

In de Middeleeuwen waren tuinen enorm belangrijk. Er waren bloemrijke lusthoven bij de kastelen, die bedoeld waren voor ontspanning en om indruk te maken, maar er waren ook heel veel nuttige tuinen, zoals moestuinen en kruidentuinen.

De kartuizers waren monniken die lid waren van de strengste kloosterorde. Kartuizers waren eigenlijk kluizenaars en hadden geen contact met elkaar. Elke monnik had een eigen afgescheiden cel, maar daar zat wel een tuintje bij. De monniken kenden het belang van tuinieren, het tegenwicht voor de eenzame eredienst voor God, terwijl je nergens God zo dichtbij komt als in de planten en bloemen die je ziet groeien en bloeien.

Bij de opgraving van het kartuizersklooster in Delft, dat in 1573 werd verwoest, zijn bloempotten gevonden en tuingereedschap zoals gieters. De bloempotten hadden soms gaatjes in de rand, waar stokjes in gestoken konden worden om de planten op te binden.

De bloempotten uit het Delftse Kartuizerklooster

Bij de kloosters waren vaak grote kruidentuinen vol medicinale kruiden. De kruiden werden geoogst en bewaard in potten, om later verwerkt te worden in medicijnen. Maar er waren ook boeken met aanwijzingen voor de tuinier en met beschrijvingen van planten, handige instrumenten om je moestuin veilig te houden tegen ongedierte zoals spreeuwen en muizen en natuurlijk heel veel verschillend tuingereedschap.

Medicijnpotten uit de 15e en 16e eeuw. 

Zaden en pitten die zijn gevonden bij opgravingen van Middeleeuwse tuinen.
En een bieslookpot uit de 16e eeuw. 

Niet alleen hier in West-Europa, maar ook in de Arabische wereld waren tuinen belangrijk. En kon men geen tuin buiten hebben, probeerde men de tuin naar binnen te halen door wandtapijten met tuintaferelen, aardewerken schalen met dieren en bloemen en gebloemde tegels.

Deel van een wandtapijt

Er zit zelfs een religieus aspect aan het tuinieren. In de drie grote godsdiensten wordt het Paradijs als een grote tuin voorgesteld en in de Bijbel zijn er veel verwijzingen te vinden naar tuinen, van het Hof van Eden tot Christus die voor de tuinman wordt aangezien in het hof van Getsemane.

Vorige week heb ik de tentoonstelling Middeleeuwse tuinen 1200-1600 in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden bezocht en ik vond het een geweldige tentoonstelling. Ik denk dat dit echt een van de leukste is die ik heb gezien. (maar ik word blij van dingen als een middeleeuwse emmer, dus ik kwam hier goed aan mijn trekken).

Houten emmer uit begin 17e eeuw en bronzen kraantjes uit de 15e en 16e eeuw. 

Wat ik geweldig vond waren de prachtige foto's van tuinen die als achtergrond dienden, maar vooral de diversiteit van de tentoonstelling heeft me verrast. Tuingereedschap, potten, gieters, afbeeldingen, handboeken en nog veel meer was hier aanwezig om een bijzonder mooi en volledig beeld te geven van de tuinen uit de Middeleeuwen, in oost en west. 

Houten schep uit de 15e eeuw en houten schep met ijzeren blad uit de 13e eeuw. 

Heel leuk is dat deze tentoonstelling in samenwerking is met de Hortus Botanicus in Leiden, die schuin tegenover het museum gevestigd is. Als je een ticket koopt, kun je voor een klein bedrag extra ook naar de Hortus, en met een MJK kun je gratis naar beide toe.

Ik kan deze fantastische tentoonstelling alleen maar aanbevelen, en je hebt nog tijd genoeg, want de tentoonstelling is tot 1 september 2019 te zien.
In de Hortus ben ik natuurlijk ook geweest, maar daarover vertel ik binnenkort meer!