Mevrouw Breek, Kim Heijdenrijk

Journaliste en schrijfster Kim Heijdenrijk heeft eerder het prachtige boek Op zoek naar George geschreven, waar ik erg van genoten heb. Nu is haar nieuwe boek uit, over Johanna Maria Breek. Ze kwam bij deze vrouw uit toen ze een moord op een Haagse boekhandelaar onderzocht.

Deze man, Wigerink, was getrouwd met Johanna Maria Breek, die nu dus door een gruwelijke moord weduwe was geworden.
Een tragedie voor die vrouw, die al zoveel had meegemaakt en al zoveel familieleden had verloren.

Johanna Maria Breek was geboren in 1896 en overleed in 1970. Ze had geen fijne jeugd en trouwde met Philip Bremer, een joodse handelaar met wie ze in Rotterdam ging wonen. Hij was een oplichter, zij verdiende bij door de kaarten te leggen en de toekomst te voorspellen. Ze kregen samen vijf kinderen.

De oorlog was de familie niet goed gezind, zowel vader Philip als de oudste zoon zouden vermoord worden in de vernietigingskampen en ook andere familieleden overleefden de oorlog niet.

Na de oorlog bleek echter dat Johanna Maria Breek zelf de hand had gehad in de arrestaties van haar familieleden en ook andere Joden waren niet veilig geweest voor haar verraad. Ze werd weliswaar gedetineerd na de oorlog, maar er kon geen vonnis worden geveld omdat de zaken niet onomstotelijk te bewijzen waren.

Na de oorlog trouwde Johanna Maria nog twee keer, één keer met iemand die vrijwillig bij de SS had gediend (ze hadden elkaar heel gezellig tijdens hun detentie leren kennen), en daarna trouwde ze met de Haagse boekhandelaar Wigerink, die dus zo gruwelijk aan zijn einde zou komen. Het was mevrouw Breek's jongste zoon die hier voor opdraaide, maar waarschijnlijk zat de zaak heel anders in elkaar en speelde Johanna Maria Breek een veel grotere rol.

Kim Heijdenrijk heeft opnieuw een prestatie van formaat geleverd. Om in alle archieven te duiken, brieven, persoonsgegevens , huwelijksaktes en politierapporten te bekijken is geen sinecure en om daar vervolgens een heel leesbaar en interessant verhaal van te maken al helemaal niet. Maar het is haar gelukt!

Mevrouw Breek, het levensverhaal van een levensgevaarlijke vrouw is een fascinerend boek, al kan ik niet zeggen dat het een plezier is om te lezen, omdat Johanna Maria Breek zo'n intens slechte vrouw was. Het is ongelofelijk dat deze vrouw al die jaren onder de radar is gebleven, en door kon gaan met manipuleren en iedereen bedonderen, altijd maar kijkend waar voor haar het meeste voordeel was.

Wie ze daarvoor aan de kant moest schuiven, maakte haar niet uit. Met haar meeleven was onmogelijk, al leefde ik wel mee met haar kinderen en haar andere slachtoffers.

Haar kinderen zijn er allemaal raar bij langsgekomen en het lijkt wel of de enige die gelukkig zijn geworden, de twee zoons zijn die na de oorlog emigreerden, alles om zo ver mogelijk bij hun moeder vandaan te komen!

Fijn vind ik dat Kim Heijdenrijk niet alleen sec het verhaal van haar hoofdpersoon beschrijft, maar het vaak ook wat breder trekt om op die manier ook een tijdsbeeld te geven en het verhaal in de context van de (sociale) geschiedenis te plaatsen.

Het enige dat ik fijn had gevonden, was een stamboom van de familie, nu waren de namen soms een tikje verwarrend en moest ik weer even terugzoeken wie wie ook alweer was. Ik denk dat de beslissing om geen voetnoten te plaatsen een goede was, dat zou de leesbaarheid niet hebben geholpen. De uitgebreide bronnen- en literatuurlijst en natuurlijk de verantwoording geven genoeg informatie voor iedereen die meer wil weten.

Mevrouw Breek is een fascinerend boek over een gewetenloze vrouw en als je het boek dicht slaat, duurt het even voor je haar weer hebt afgeschud en dat is de verdienste van de schrijfster!

Uitgegeven in 2019 door uitgeverij JustPublishers
Bladzijdes: 237