De man in de rode mantel, Julian Barnes

Wie is de man in de rode mantel op het schilderij van John Singer Sargent uit 1881? Een rijk man, als je kijkt naar de luxueuze kamerjas die hij draagt en de zware fluwelen gordijnen op de achtergrond. Een knappe man ook, met een keurige baard en snor. De titel blijkt te zijn: Dr. Pozzi thuis. Maar wie was dokter Pozzi?

De meesten van ons zullen op die vraag geen antwoord kunnen geven. Julian Barnes wist het ook niet, maar hij werd getroffen door dit schilderij en besloot het nader te onderzoeken.

Samuel Pozzi werd in 1846 geboren in een klein plaatsje in de Dordogne. Zijn familie was van Italiaans-Zwitserse afkomt en was protestant. Dit zou in het katholieke Frankrijk zijn carrière misschien hebben kunnen schaden, maar dit was niet het geval. 

Samuel Pozzi ging medicijnen studeren en werd één van de bekendste artsen in Frankrijk. Hij kende de groten en de rijken, en zij lieten zich door hem behandelen. De grote Sarah Bernard noemde hem zelfs ‘Dr. Dieu’. 

Maar dokter Pozzi was meer dan alleen een modedokter voor de happy-few. Hij was geïnteresseerd in medische technieken, in binnen en buitenland en gebruikte die om zijn eigen praktijk te verbeteren.

Hij specialiseerde zich chirurgische ingrepen in de buik en zou de eerste leerstoel gynaecologie in heel Frankrijk bekleden. Zijn boek over gynaecologische aandoeningen zou tot in de jaren ’30 van de 20^e eeuw een standaardwerk blijven, vooral omdat hij niet alleen puur naar de medische zaken keek, maar ook naar het welbevinden van de patiënten.

Dr Samuel Pozzi

Samuel Pozzi was echter niet alleen een harde werker die de standaard van de medische wetenschap in Frankrijk naar een hoger plan bracht, hij was ook een gezien man in de hogere kringen en werd voor alle belangrijke feesten uitgenodigd. Een duel in het bois du Boulogne? Pozzi was erbij. De rechtszaak van Dreyfuss? Pozzi was erbij. Een verzameling foto’s van beroemde Fransen? Pozzi’s foto zat in de verzameling. Een groot feest met adellijke figuren en gekroonde hoofden? Pozzi was erbij. Zoals men toen zei: ‘Pozzi is overal’.

Hij ondernam shopping-tripjes naar Londen, ging op bijscholing in de VS, en aangezien het huwelijk met zijn vrouw niet heel best was, maakte hij elk jaar een grote buitenlandse reis met zijn maîtresse en werd uiteindelijk door een patiënt neergeschoten.

Samuel Pozzi was een interessante man die wetenschappelijke ontwikkelingen beoordeelde op hun nut, niet op hun nationaliteit. Iemand met een goede smaak en een arts die vrouwen behandelde, maar ook met velen een affaire had. Tegelijkertijd waren er in zijn eigen tijd geen mensen die slecht over hem spraken, er gingen geen geruchten of schandalen de ronde. De enige vrouw die echt een hekel aan hem had was helaas zijn eigen dochter.

Ik had verwacht dat De man in de rode mantel een historische roman was, net zoals Het tumult van de tijd, dus toen ik begon te lezen moest ik even wennen. Dit is namelijk geen roman, maar een biografie. Echter binnen een paar bladzijdes zat ik er helemaal in en werd ik meegenomen naar Frankrijk, eind 19^e eeuw.

De man in de rode mantel is beslist geen gewone, lineaire of chronologische biografie. Het verhaal meandert door de tijd heen, schrijft in cirkels om Pozzi heen, om regelmatig bij hem terug te komen. Ik vond het origineel, interessant en uitermate fascinerend.

Frankrijk en het Belle Epoque worden tot leven gewekt en allerlei bekende namen komen voor, van Sarah Bernard tot Oscar Wilde tot Emile Zola en Alfred Dreyfuss. Alle schakeringen van het leven komen voorbij, het antisemitisme, de uitgevochten duels, crimes passionels, de opvattingen van de Fransen over de Engelsen en die van de Engelsen over de Fransen.

Leuk ook dat Julian Barnes af en toe zichzelf opvoert als biograaf, die sommige onderwerpen nu eenmaal interessanter vindt dan andere, en bijvoorbeeld niet alle vrienden van Pozzi even leuk vond. Maar ja, als biograaf heb je de vrienden van je hoofdpersoon niet voor het uitzoeken.

Met dit boek heeft Julian Barnes eigenlijk een boek willen schrijven dat een dikke middelvinger is naar Brexit, maar gelukkig dat hij hier alleen in het nawoord iets over zegt. Het is geen politieke boodschap die door het hele boek heen zit en dat is maar goed ook, want daarmee zou het boek niet beter zijn geworden.

In deze vorm is De man in de rode mantel een uiterst interessant verhaal over een bijzonder man, maar ook een ode aan Europa, aan mensen met een open geest die bereid zijn om over de nauwe grenzen van chauvinisme heen te kijken want zoals Pozzi zei: Chauvinisme is een vorm van onwetendheid’.

 

John Singer Sargent, Dr. Pozzi thuis (1881)

Originele titel: The man in the red coat (2019)

Nederlandse uitgave 2019 door uitgever Atlas Contact

Nederlandse vertaling: Ronald Vlek

Bladzijdes: 317