Midden in de revolutie, Helen Rappaport

Sint Petersburg was vóór 1917 een levendige stad waar honderden buitenlanders verbleven. Dit waren zakenmensen, dienstmeisjes en kinderverzorgsters, Rode Kruis verpleegsters, diplomaten en vrouwen die in de Russische adel getrouwd waren, kantoorpersoneel en journalisten.

Zij zagen met eigen ogen hoe de historische gebeurtenissen van de revoluties in 1917 zich ontvouwden en deden hier verslag van. Hun officiële rapporten, persoonlijke brieven, krantenartikelen en dagboeken vormen een waardevolle getuigenis van wat er in die maanden in Sint Petersburg gebeurde.

Aan de hand van deze ooggetuigen vertelt Helen Rappaport het verhaal van de Revolutie in Rusland, hoe de het bewind van de tsaar verdween en de communisten uiteindelijk aan de macht kwamen.

In februari 1917 was er veel onvrede in Rusland. De Eerste Wereldoorlog ging niet heel goed voor het Russische leger en er was sprake van hongersnood. De bevolking leed en de regering was niet in staat om adequaat te reageren.

Tsaar Nicolaas II werd gedwongen om afstand te doen van de troon, maar de nieuwe regering was nog lang niet zeker. De Sovjet van Petersburg was een geduchte concurrent voor de Voorlopige Regering die gevormd was, en hoewel de Voorlopige Regering al snel de nieuwe macht in handen leek te hebben, bleek dat ze geen goed plan hadden en niet georganiseerd waren.

Voedsel was nog schaarser dan daarvoor en er heerste wanorde in de stad omdat geen enkele openbare dienst nog functioneerde. Zo waren de meeste politieagenten als vertegenwoordigers van het gehate regime door woedende menigtes vermoord. Willekeur heerste en niemand was veilig. Het kostte de Voorlopige Regering moeite om grip op de situatie te krijgen, zeker toen Lenin in april terug kwam naar Rusland en de strijd tussen de radicale sovjets en de regering pas goed losbarstte.

Langzamerhand leek het of de Voorlopige Regering zou lukken om een effectieve regering te vormen, maar de wanorde bleef troef. Er was geen discipline in het leger, er was geen functionerende politie meer en de aanvoer van voedsel en andere zaken stagneerde steeds meer. Ruzies tussen de verschillende fracties van de Regering deden de zaken ook geen goed en Alexander Kerenski, die de leiding op zich had genomen, zag zijn gezag steeds meer afbrokkelen.

Nadat de Bolsjewieken bij de verkiezingen in oktober niet de meerderheid hadden gekregen die ze hadden verwacht, namen ze met geweld de macht over. De paar mensen die nog bereid waren om voor de Voorlopige Regering te vechten, verloren hun leven en het verzet was snel gebroken. Vanaf dat moment waren de communisten aan macht.

Midden in de revolutie is een zeer goed geschreven boek dat heel vlot leest, maar ik had van Helen Rappaport ook niet anders verwacht. Ze heeft meerdere boeken over dit onderwerp geschreven die allemaal van hoge kwaliteit zijn en dit boek is geen uitzondering.

Zij laat Sir George Buchanan aan het woord, de eerbiedwaardige Britse ambassadeur die door iedereen gerespecteerd werd, ook door de Revolutionairen. We lezen de verslagen van de Amerikaanse journalisten die in de eerste instantie blij waren met de revolutie en hoopten op een beter Rusland, om hun ideaal na de Oktoberrevolutie vertrapt te zien worden in de modder. Ondertussen wist de Franse ambassadeur Maurice Paléologue wel waar een revolutie op uit zou draaien. Het had zijn land tenslotte ook niet veel goeds gebracht, maar wel heel veel terreur en geweld.

Emily Pankhurst kwam naar Rusland en begrijpt niet helemaal dat de Russische vrouwen niet echt op haar zitten te wachten, en de zwarte bediende van de Amerikaanse ambassadeur schreef levendige brieven vol details naar huis.

We leren de vrouwen van het Vrouwendoodsbataljon kennen, horen over de schietpartijen in de straten, de zinloze vernielingen en de ongerichte woede van de massa's. We beseffen hoe rommelig de revolutie eigenlijk verliep en de dat de reden dat de Bolsjewieken wonnen was omdat zij het beste georganiseerd waren, maar het had op tientallen manieren kunnen eindigen.

Als de tsaar wat krachtdadiger was geweest en naar goede raad had willen luisteren, als Kerenski niet zo bang was geweest om de foute beslissing te nemen en dus maar helemaal niks deed, als, als, als...

Voor mij bracht dit boek veel nieuws en wat ik vooral zo fijn vond dat het verloop van die rommelige maanden zo goed duidelijk wordt. De verschillende mensen die aan het woord komen, hebben elk hun eigen perspectief en geven zo van verschillende kanten hun kijk op de gebeurtenissen, waardoor je het gevoel hebt dat je er zelf bij bent, midden in de revolutie.

Oorspronkelijke titel: Caught in the Revolution (2016)
Nederlandse uitgave 2016 door uitgeverij Unieboek/Het spectrum
Nederlandse vertaling: Ronnie Boley
Bladzijdes: 347

Reacties

Populaire posts