Opinie: online lesgeven, een terugblik

Sinds 15 maart zijn alle scholen dicht en vanaf komende dinsdag 2 juni zullen, na het PO, ook de scholen in het Voortgezet Onderwijs weer open gaan.

Dit is een moment waar wij, en dan heb ik het over bijna al mijn collega's en mijn leerlingen, erg naar uit kijken. Na tien weken digitaal lesgeven (de meivakantie niet meegerekend), zijn we er allemaal weer erg aan toe om weer gewoon les te geven. (mevrouw, ik wil eigenlijk gewoon weer naar school)

En tegelijkertijd is er niks gewoons aan de manier waarop we vanaf volgende week aan de slag zullen gaan.

We moeten ons houden aan de regels van het RIVM, dus dat betekent 1.5 meter afstand. Dat houdt in  dat er maar een paar lokalen geschikt zijn om een klas op te vangen, zoals het theater en de gymzalen. We gaan werken met een rooster van 30 minuten, waarbij een groep klassen op school is en elke klas in één vast lokaal een aantal lessen krijgt. Die groep gaat weg, de boel wordt ontsmet en de dag erna komt er een nieuwe groep klassen die op dezelfde manier les krijgt.

Naast de gewone lessen op school, die dus noodgedwongen maar mondjesmaat zijn, blijven we dus online lessen geven en een deel van het onderwijs digitaal verzorgen.

Waarom wil je open terwijl je eerst dicht wilde? 
Ik heb eerder gepleit voor het sluiten van de scholen (HIER), maar nu laat ik merken dat ik graag weer naar school wil, hoe zit dat?
Heel simpel, toen we nog niet dicht waren, waren er geen maatregelen om de besmetting in scholen te voorkomen. Om met 1200 leerlingen in één gebouw te verblijven, is geen goed idee, zeker niet omdat er dan totaal geen enkele afstand gehouden kan worden, om van enige hygiëne maar niet te spreken.

Het feit dat we nu leerlingen in kleine groepen naar school laten komen en er veel aan doen om besmetting te voorkomen, is een stuk beter.

Maar de belangrijkste reden is dat ik mijn leerlingen weer wil zien, al is het dan op 1.5 meter afstand. Het grote probleem bij online lesgeven, is dat dit contact er bijna niet is, terwijl wat mij betreft onderwijs juist draait om dat contact.

Voordelen
Heeft het online lesgeven ook voordelen opgeleverd? Ja, natuurlijk, daar moet ik eerlijk over zijn. Het is een steile leercurve geweest, maar in korte tijd heb ik leren omgaan met digitale zaken als de Google Meet, kan ik online toetsen maken en weet ik digitale educatieve middelen als Classroom te gebruiken. Hier zal ik ook zeker dingen van blijven gebruiken, zelfs als we weer helemaal gewoon les kunnen geven.

Van school kregen we een laptop om beter te kunnen werken en dat ik er, zonder hulp van ict, achter ben gekomen hoe ik het password van mijn Macbook Air moest resetten en dat het me ook nog gelukt is, is een wapenfeit waar ik best een beetje trots op ben. (dat ik mijn password dus eerst kwijt was geraakt, vergeet ik daarbij even).

In deze noodsituatie is het mooi dat we al deze digitale middelen hebben en zo in ieder geval iets konden doen. Ik kan me ook voorstellen dat je in bepaalde gevallen (leerlingen die langdurig thuis zijn oid) meer digitaals kan inzetten dan er nu vaak gedaan wordt.

Nadelen
Maar de nadelen van volledig online lesgeven zijn een stuk groter dan de voordelen.
Ik zei het al, lesgeven draait wat mij betreft om contact. Ik geef les, ik leg uit, ik zie of een leerling het begrijpt of niet. Even het oogcontact, het knikje, het laten weten dat ik de leerling heb gezien, dat is heel belangrijk. Ik pas mijn les ook aan als ik merk dat een klas ergens interesse in heeft, of een onderwerp heel moeilijk vindt. Dit is bijna niet te peilen in een online situatie.

Ik geef uitleg via de Google Meet, en dat is voornamelijk praten tegen een zwart scherm. En het voelt als een zwart gat. Het maken van de les, de powerpoint en de opdracht om te verwerken kosten allemaal heel veel energie, maar er komt niks voor terug. De wisselwerking tussen de leerlingen en mij is wat de les maakt, en dit is wat energie geeft en die is gewoon niet aanwezig in een digitale les.

Mijn mentorleerlingen beginnen er ook genoeg van te krijgen en vinden het heel lastig om gemotiveerd te blijven. Als mentor probeer ik op allerlei manieren om contact te houden, via bellen, de app, de meet en de mail, maar dat is niet hetzelfde als een gesprek waarbij ik iemand direct in de ogen kan kijken.
Ik vond het heel moeilijk dat ik sommige dingen echt los moest laten als mentor, omdat ik daar vanaf deze afstand geen enkele invloed op uit kon oefenen.

Als mentor, maar voor een deel ook als docent, ben ik deze weken voornamelijk bezig met administratie (opdrachten klaarzetten, feedback geven, checken wie wat gemaakt heeft, dit doorgeven, heel veel mails schrijven en nog meer mails). Ik voel me soms net een boekhouder en dat is niet waarvoor ik het onderwijs in ben gegaan.
Er waren ook meerdere momenten dat ik het niet meer zag zitten en huilend achter de computer zat.

Een kleine groep leerlingen die om allerlei redenen niet thuis kan werken, werkt elke ochtend op school. Ik ben hier een paar keer als begeleider geweest en ik voelde me op die momenten weer docent. Even die ene leerling aanmoedigen, een ander op weg helpen en nog weer een ander een compliment geven omdat je ziet dat hij of zij goed werkt. Ik was helemaal in mijn element en in een beter humeur dan ik alle weken ervoor was geweest.

Kortom, nog afgezien van de lichamelijke klachten (slecht slapen, rsi-achtige klachten in mijn rechterarm en rugpijn), en het feit dat je veel meer werkt dan je eigenlijk zou moeten omdat je maar door blijft gaan, is online lesgeven wat mij betreft de hel.

Pittige klus
Vanaf dinsdag staan we voor een pittige klus om de leerlingen zo goed en zo kwaad als dat kan te ontvangen in kleine groepen, ons aan de regels te houden en naast gewone lessen ook nog digitaal onderwijs te verzorgen. Daarnaast hebben we ook nog de toetsweek, de diploma-uitreiking en de eindvergaderingen, om het jaar goed af te kunnen ronden.

Ideaal is de situatie absoluut niet en ongetwijfeld komen we erachter dat sommige dingen die we nu bedacht hebben in de praktijk niet werken.

Ik voorzie chaos, problemen en een verschrikkelijke werkdruk voor deze laatste weken, maar eerlijk gezegd kan ik niet wachten tot het dinsdag 2 juni is.
Eindelijk weer leerlingen zien, eindelijk weer echt docent zijn (als is het maar voor een deel).