De val, Albert Camus

Een man zit in een café aan de Zeedijk in Amsterdam. Het is een Fransman, Jean-Baptise Clamence. Ooit had hij een geweldig leven, was hij een succesvol advocaat in Parijs en lag de wereld aan zijn voeten. Nu is hij in ballingschap en noemt zich rechter-in-penitentie. 

Hij vertelt zijn levensverhaal aan een landgenoot, in de vorm van een lange monoloog die zich uitstrekt over een paar dagen. 

Langzamerhand wordt duidelijk hoe Jean-Baptiste zichzelf in het ongeluk heeft gestort en dat eigenlijk omdat hij aan zichzelf moest toegeven dat hij mislukt was en een lafaard. 

In de eerste instantie was hij een goed mens, iemand die mensen in het verkeer liet voorgaan, oude vrouwtjes hielp met oversteken en zich uitputte in goede daden. Hij oefende zijn beroep van advocaat naar eer en geweten uit en was alom geliefd en gerespecteerd. Dat hij zichzelf hier soms ook een beetje voor op de borst klopte, mag hem vergeven worden, hij had het tenslotte ook met zichzelf getroffen. 

Tot die ene avond dat hij getuige was van iemand die van een brug in de Seine sprong. Clamence had van alles kunnen doen, om hulp roepen, de vrouw achterna springen, maar hij deed niets van dat alles. Hij draaide zich om, kocht sigaretten en ging naar huis toe. 

Als zijn goede werken en goede daden waren uit eigenliefde en trots voortgekomen, niet uit werkelijke liefde of belangstelling voor zijn medemens. Hij deed aardig, zodat hij zich daarna beter kon wanen dan alle anderen. Door zijn laffe daad, kan hij niet meer de ogen sluiten en moet hij toegeven dat hij schuldig is. Aan eigendunk, arrogantie, aan wreedheid zelfs. 

Hij valt van zijn eigen voetstuk en kan zijn oude leven niet meer voorzetten. Hij kan geen mensen meer verdedigen in de rechtbank, aangezien iedereen schuldig is. 

Albert Camus heeft natuurlijk een aantal prachtige boeken geschreven waarvan ik er een aantal hier besproken heb, zoals De eerste man, De pest en De vreemdeling. 

Albert Camus weet, zonder te oordelen, ons aan het denken te zetten in zijn bijzondere boek De val. Wat zou je zelf doen in zo'n situatie? Wie is er schuldig aan wat en zijn we inderdaad allemaal schuldig aan iets? Kunnen we altijd kiezen voor het goede en hoe ernstig is het als we die keuze niet maken of misschien niet kunnen maken? 

In prachtige observaties, over Nederland, maar vooral over het leven en de menselijke aard heeft Camus opnieuw een boek geschreven dat mooi aansluit bij zijn overige werk. 

Jean-Baptiste Clamence is iemand die naar eigen zeggen de bergtoppen nodig heeft, maar toch heeft hij ervoor gekozen om zijn ballingschap in Nederland door te brengen. Lager kun je niet komen. Maar Clamence verklaart dit door de vergelijking te maken tussen de grachten van Amsterdam en de cirkels van de hel. En het is de hel waar hij zich bevindt. 

Ik las dit boek trouwens in Parijs terwijl ik op een bankje zat in de Jardin des Plants, dat maakte het nog mooier om te lezen! Aanrader. (zowel het boek zelf als het lezen ervan in Parijs :-) ) 

Originele Franse titel: La chute (1956)

Deze Nederlandse uitgave: 2019 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Dolf Verspoor

Bladzijdes: 125