Baumgartner, Paul Auster

Pomme en het boek

Het is een paar jaar geleden dat ik voor het laatst een boek van Paul Auster heb gelezen. Gek genoeg kan zelfs een schrijver die je heel goed vindt, een beetje vergeten raken in je boekenkast. 

Door het overlijden van Paul Auster op 30 april jl. kwam hij weer in mijn herinnering en wilde ik ten eerste zijn boeken weer (her)lezen en ten tweede wilde ik de boeken die ik nog niet in mijn bezit had zoveel mogelijk aanvullen. 

Vorig jaar is zijn laatste roman Baumgartner uitgegeven en die heb ik afgelopen week gekocht en meteen gelezen en ik wist weer waarom Paul Auster één van mijn favoriete schrijvers is.

We beginnen op een ochtend waarop het allemaal niet zo lekker loopt voor Sy Baumgartner. Hij brandt zijn hand aan een pan die hij op het vuur heeft laten staan, er liggen allemaal ongeopende pakjes op de veranda en hij valt van de keldertrap als de meteropnemer komt. 

Negen jaar geleden is zijn geliefde vrouw Anna overleden en Sy heeft sindsdien geprobeerd zijn leven weer een beetje op te bouwen, maar niet alles is gelukt. Vooral de eenzaamheid breekt hem soms behoorlijk op en dat is ook niet zo gemakkelijk op te lossen.

We volgen Sy enkele maanden na deze desastreuze ochtend, en volgen vooral zijn herinneringen aan Anna en hoe ze elkaar hebben leren kennen, en de herinneringen aan haar jeugd en zijn jeugd. Ze komen uit twee heel verschillende gezinnen, maar leren elkaar kennen als ze allebei in New York studeren (hoewel ze elkaar voor de eerste keer tegenkomen in een pannenwinkel). 

Sy was tijdens zijn werkende leven professor filosofie en schrijver en ook Anna werkte bij een uitgever en schreef gedichten en korte fragmenten. Die schreef ze puur voor zichzelf, maar na haar overlijden bundelt Sy een aantal van de gedichten en laat ze uitgeven, en dit boek heeft nog best succes. En het is dit boek dat ervoor zorgt dat er nu, na al die jaren, een nieuw begin voor Sy mogelijk is.  

Ik ben hier in deze bespreking heel bewust een beetje vaag, omdat ik niet teveel weg wil geven van het verhaal. Het is namelijk geen dik boek, net 200 pagina's, maar Paul Auster weet hierin een wereld te scheppen vol rijkdom en lagen. De herinneringen van Sy, de fragmenten van Anna's verhalen en zijn verhalen over hun jeugd en hun achtergronden vormen een prachtig en fijngevoelig geheel. 

Je voelt mee met Sy en je begrijpt hoe lastig het is om na zo'n gelukkig huwelijk weer verder te gaan. Ik houd ervan als een schrijver mededogen heeft met zijn personages en hier is dat overduidelijk het geval. 

Er staat geen woord teveel in dit boek, maar dat betekent niet dat de schrijfstijl schraal is. Sommige scenes zijn hilarisch, andere momenten lees je met ontroering. Het zou bovendien geen Paul Auster zijn als je niet een paar keer flink op het verkeerde been wordt gezet, en ook het einde is volkomen open. Ik houd daarvan, ik vind het mooi als niet alles uitgewerkt wordt en je nog alle kanten op kunt. Want wat is waar en wat niet? Zoals Sy zelf schrijft in één van zijn verhalen:

Moet een gebeurtenis waar zijn om voor waar te worden gehouden, of maakt het geloof in de waarheid van een gebeurtenis die al waar, zelfs als dat wat geacht wordt te hebben plaatsgehad, nooit plaats heeft gehad?

Paul Auster is helaas overleden en er zullen geen nieuwe boeken meer van hem verschijnen (tenzij er nog een ongepubliceerd manuscript in zijn bureau lag). Maar hij heeft een prachtig oeuvre achtergelaten waarvan ik een deel heb gelezen en een deel nog niet. Ik kijk er in ieder geval naar uit om de komende maanden weer boeken van Paul Auster te (her)lezen en me onder te dompelen in de bijzondere werelden die hij altijd wist te creëren. 

Originele titel: Baumgartner (2023)

Nederlandse uitgave in 2023 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Ronald Vlek

Bladzijdes: 205