Lancaster and York, Alison Weir

Toen koning Edward III van Engeland in 1377 stierf, had hij voor zijn land en voor zijn familie gedaan wat hij kon. Elke zoon was getrouwd met een rijke erfgename en  ieder van hen had genoeg land om machtig te zijn. Dit was achteraf gezien natuurlijk een recept voor problemen.  

Zijn kleinzoon Richard II was geen goede koning en hij had geen erfgenaam. In theorie zou hij opgevolgd worden door de nazaten van de 2^e zoon van Edward III, de Mortimer tak, maar die erfgenaam was nog minderjarig.  In de Middeleeuwen waar ook van een koning werd verwacht dat hij krachtdadig optrad en zich onderscheidde op het slagveld, was een minderjarige koning net zo goed als geen koning.

De Lancasters, de nazaten van de derde zoon van Edward III grepen de macht. Richard II werd opgesloten en de overige familieleden steunden op dat moment deze machtsovername, die je zelfs een staatsgreep zou kunnen noemen. Hendrik IV en zijn zoon Hendrik V regeerden goed en zonder noemenswaardige problemen. Het probleem kwam in 1421 met Hendrik VI, die zwak was en ongeschikt om te regeren. Bovendien werd zijn Franse vrouw, Margareta van Anjou, gehaat én werd Hendrik VI op een gegeven moment gek.

De Mortimer claim op de troon was ondertussen door een huwelijk op een andere tak van de familie  overgegaan, naar die van York. Richard van York had tijdens de gekte van Hendrik VI de regering op zich genomen en de koning buiten spel gezet. Toen Hendrik VI herstelde, wilde de koningin wraak en begon de strijd pas goed. In 1455 werden van beide kanten troepen verzameld. Het ging er niet meer om wie de meeste invloed aan het hof had, maar wie de troon kreeg.

De claim van Richard van York kreeg de steun van de graaf van Warwick, de machtigste edelman in Engeland. Ook de andere edelen erkenden dat York de betere claim had, al vonden veel edelen een wisseling van dynastie onverstandig. Een aantal keren troffen beide kanten elkaar op het slagveld, Richard van York verloor daar ook zijn leven, waarna het zijn zoon Edward was die de claim overnam.

bron Een stamboom om de ingewikkelde
familie verbanden wat duidelijker te maken

Uiteindelijk won York, Hendrik VI werd gevangen genomen en Margareta van Anjou en haar zoon vluchtten naar Frankrijk.

Door allerlei omstandigheden raakte Warwick vervreemd van de koning en hij besloot een deal te sluiten met de Lancasters. Margareta van Anjou en haar nu zestienjarige zoon kwamen weer naar Engeland. Hendrik VI werd bevrijd en opnieuw geïnstalleerd.

Uiteindelijk liep het helemaal mis voor de Lancasters. Edward van York gaf zich niet gewonnen en wist in een allesbeslissende veldslag voorgoed de dreiging af te wenden. Warwick en de laatste Lancaster-erfgenaam stierven op het slagveld. Edward werd in 1471 opnieuw gekroond en diezelfde nacht werd Hendrik VI in zijn bed in de gevangenis vermoord.

Vanaf dat moment was de Rozenoorlog ten einde.

Om een dergelijk ingewikkeld stukje geschiedenis uit te leggen heb je een historicus nodig die ten eerste uitstekend van het onderwerp op de hoogte is en die ten tweede goed kan schrijven. Gelukkig weet Alison Weir waar ze het over heeft en ze kan bijzonder helder schrijven. Ze heeft ook verschillende uitstekende biografieën op haar naam staan van onder andere Eleanora van Aquitanie, Hendrik VIII en Elizabeth I.

Lancaster and York staat vol interessante details, kleurrijke beschrijvingen en is rijk aan goed bronmateriaal. Het is daarmee dan ook een absolute aanrader voor iedereen die deze periode in de Engelse geschiedenis interessant vindt en hier meer over wil weten.