Boze geesten van Berlijn, Philippe Remarque

Sinds een paar jaar wordt Berlijn gezien als een hippe en trendy stad, maar dat is niet altijd zo geweest.

Berlijn werd in 1871 de hoofdstad van het nieuwe Duitse keizerrijk en de stad wilde zich meten aan eeuwenoude metropolen als Parijs en Londen. 

Dat is op de een of andere manier nooit helemaal gelukt; ondanks de grote appartementen aan lange, indrukwekkende lanen bleef de sfeer van een kleine provinciestad hangen.

Tegelijkertijd is Berlijn ook een stad die er elke keer weer bovenop krabbelt en een weg weet te vinden naar de toekomst, door het verleden heen.

Want verleden, daar heeft Berlijn genoeg van. Bijna de hele 20^e eeuw is in deze stad vereeuwigd en zichtbaar gemaakt.

Dat die geschiedenis nooit ver weg is in Berlijn, kan soms knap lastig zijn. Geen land is zo welbewust democratisch en Europa-gericht als Duitsland, jarenlang hebben ze zich buiten elke NAVO-missie gehouden om elke associatie met ‘Duitse tanks in het buitenland’ te vermijden, maar toch worden de Duitsers nog elke keer met hun neus op het verleden gedrukt.

Geen gebouw voor de overheid kan gebouwd worden zonder dat men zich bewust is van het feit dat bij een te groot gebouw de wereld zal denken dat wereldoverheersing weer op agenda van Duitsland zal komen te staan.

Monumenten voor de slachtoffers van de nazi’s zijn door de hele stad te vinden, maar ook hier is verdeeldheid over. Moest er één groot monument voor alle slachtoffers komen, of juist verschillende kleine monumenten apart voor elke groep? Bij één groot monument gooi je alles op de grote hoop en bij allerlei kleine monumenten breng je een ranking aan van leed en is dat dan de bedoeling?

De verdeeldheid tussen oost en west is, ondanks de val van de muur, nog altijd voelbaar. De muur is bijna volledig weggevaagd, slechts een klein deel kon blijven staan om als monument en herinnering te dienen. Veel oud DDR bewoners voelen dat er weinig waardering is voor de goede dingen die er waren en kijken vol nostalgie terug op de tijd dat de wereld nog duidelijk was en de mensen elkaar nog groetten.

Philippe Remarque is tegenwoordig hoofdredacteur van de Volkskrant, maar was lange tijd correspondent in Berlijn.

Boze geesten van Berlijn is een heerlijk boek, vol anecdotes en beschrijvingen van (de overblijfselen van) de geschiedenis en de eigenaardigheden van Berlijn.

Hakenkruizen in het bos, Oost-Duitse nostalgie, straten die al drie keer van naam veranderd zijn, hippe undergroundparties, linkse activisten en oude nazi’s, bezorgde kanseliers en de gevaren van stadsvernieuwing, alles komt in dit uiterst interessante en erudiete, maar vooral grappige en informatieve boek voorbij.

Voor mij was het in ieder geval een geweldige voorbereiding op de schoolexcursie naar Berlijn en ik kan niet anders zeggen dan dat ik er van heb genoten. 

Uitgegeven in 2005, in 2014 in Rainbow pocket

Bladzijdes 378