Illuminations, Mary Sharratt

De jonge Hildegard is nog maar acht jaar oud als ze door haar moeder wordt beloofd aan een klooster. Ze zal de volgelinge worden van de hooggeboren Jutta von Sponheim die in het Benedictijner klooster in zal treden als kluizenares, ingemetseld in een kleine ruimte.

Voor de jonge Hildegard die geen idee had waar ze aan begon, zijn deze jaren verschrikkelijk. Jutta is vooral bezig met bidden en wordt bij leven al als heilige gezien. Haar vasten en haar penitenties worden steeds extremer. 

De enige troost die Hildegard heeft zijn de boeken die de monnik Volmar aan haar geeft en de planten die ze dank zij zijn hulp kan laten groeien op hun kleine binnenplaatsje.

Er komen steeds meer oblaten (kinderen die zijn toevertrouwd aan een klooster) bij en de faam van de heilige vrouwen verspreidt zich. Als Jutta sterft, wordt Hildegard gekozen tot de nieuwe magistra.

Hildegard ziet visioenen, maar het is moeilijk om bij een visioen te zeggen of dit van de duivel of van God komt. Pas als zowel de paus als Bernardus van Clairvaux zeggen dat haar visioenen van God komen, is Hildegard vrij om ze op te schrijven. 

Dit geeft haar ook de steun om te zorgen dat ze weg kunnen uit het klooster om hun eigen klooster op te richten, met Hildegard als hun abdis, hoewel er dan nog vele moeilijkheden zijn die overwonnen moeten worden.

Hildgard von Bingen (1098-1179) was een bijzondere vrouw. Ze heeft boeken geschreven over helende kruiden en edelstenen, ze componeerde muziek, was abdis van een klooster en had haar hele leven visioenen die ook zijn opgeschreven. In 2012 is ze officieel heilig verklaard en tot kerklerares verheven.

Het lastige van zo’n historisch figuur is dat de enige bronnen die we hebben over hun levens hagiografieën zijn, oftwel heiligenlevens. En die zijn interessant en mooi om te lezen, maar niet per se historisch correct. Dat was het doel niet van een hagiografie, die moest alleen overbrengen hoe heilig de heilige was.

Van Hildegard weten we alleen iets door de Vita Sanctae Hildegardis (Het leven van de Heilige Hildegard) en dit is de bron voor Mary Sharratt’s roman Illuminations.

In deze Vita spreekt Hildegard zich sterk uit tegen de praktijk om kinderen als oblaten aan te nemen.

Is dit de waarheid? We weten het niet. In 1991 kwam namelijk de hagiografie van Jutta von Sponheim aan het licht, die doet vermoeden dat de jeugd van Hildegard toch iets anders is verlopen dan ze zelf altijd heeft gezegd.

Dit maakt voor Illuminations echter niets uit. Dit is namelijk een prachtig verhaal waarin de zaken die we niet weten met geloofwaardige aannames worden ingekleurd. Dat Mary Sharratt zich hier soms wat kleine vrijheden in veroorloofd is geen probleem. Dat is het voorrecht van een romanschrijfster, zolang het gebeurt met eerbied voor onderwerp en tijd en dat is hier zeker het geval.

Mary Sharratt weet de tijd uitstekend te treffen, net zoals het leven in het klooster en de psychologie van zowel Jutta als Hildegard en de veranderingen die zij doormaken. Fijn ook dat er een balans zit in bijna alle karakters, zo is Abt Cuno misschien geen sympathieke man, zijn oprechte devotie voor Jutta zorgt ervoor dat hij toch geen karikatuur wordt.

Illuminations is een zeer mooie historische roman die recht doet aan de bijzondere vrouw die Hildegard von Bingen was.

Uitgegeven in 2012

Geen Nederlandse vertaling beschikbaar