De jaren, Annie Ernaux

De jaren is een boek dat gaat over de generatie die in of net na de Tweede Wereldoorlog is geboren. Opgroeiend in de jaren ’50 waar de armoede en de herinnering aan de oorlog het voor veel mensen niet gemakkelijk waren. Er moest weer opgebouwd worden en het leven was grotendeels nog zoals bij de generaties daarvoor, met een buitenplee en waar ‘de fiets de maat voor de snelheid van het leven’ was.

De oorlog was een vast gespreksonderwerp tijdens verjaardagen en familiebijeenkomsten, al bleef dat beperkt tot wat men zelf had meegemaakt, over de Jodenvervolging bijvoorbeeld werd niet gesproken.

Op school deed je als kind je best, en je droeg zelfgebreide truien en als meisje wist je dat je in de gaten werd gehouden of je wel fatsoenlijk genoeg was. Af en toe waren er nieuwsberichten over de gebeurtenissen in de wereld, de dood van Stalin, de nederlaag bij Dien Bien Phu of het oplaaien van de strijd in Algerije, maar invloed op jouw eigen leven had dit niet.

Maar langzamerhand nam de welvaart toe, je kon studeren en een betere baan vinden om zich op die manier voorgoed los te maken uit het milieu van je ouders. Daarna kwam een baan en een huwelijk en al snel was je gesetteld. Voor de grote protesten in 1968 was je eigenlijk net te oud, maar de opwinding en het idee dat de tijden zouden veranderen hadden ook invloed op jouw leven.

De vrijheid in de jaren ’70 waarin je bloot door de woonkamer liep en je kinderen je bij de voornaam noemden, en de grimmigheid in de jaren ’80 met AIDS en immigranten, maakten plaats voor de snelheid van de jaren ’90, toen alle informatie nog maar één druk op de knop van je verwijderd was, maar waar betrokkenheid steeds lastiger werd.  

En opeens vind je jezelf terug op een foto met je twee volwassen zoons naast je, terwijl je bijna oma wordt.

Wat is er nog over van je leven als je erop terugkijkt? Wat onthoud je en wat wordt er vergeten?

Annie Ernaux is één van de bekendste schrijfsters van Frankrijk, die er niet voor terug schrikt om haar eigen persoonlijke herinneringen en ervaringen te gebruiken voor haar romans.

Annie Ernaux beschrijft de foto’s waar ze op staat, deelt stukken uit haar dagboeken, heeft het over liedjes, reclames, nieuwsberichten en producten die op de markt komen, films en televisieseries en gebeurtenissen in het land en de wereld. Het is dus geen echte roman met een verhaal, maar De jaren is een autobiografie. Aan de andere kant klopt dit ook niet helemaal, want ze zegt nooit ‘ik’ en het gaat niet alleen over haarzelf. Het is denk ik vooral een impressie van een generatie, een weergave van een veranderende mentaliteit.

Dit is trouwens briljant gedaan, juist vanwege de originele opzet want ik heb nog nooit een boek zoals dit gelezen, maar ook vanwege de prachtige observaties en het mooie taalgebruik waarbij ze moeiteloos het gewone leven vermengt met filosofische observaties.

Het was mijn eerste kennismaking van Annie Ernaux, maar wat een geweldige kennismaking, wat een geweldige schrijfster.

Originele Franse titel : Les Années (2008)

Nederlandse uitgave 2020 door de Arbeiderspers

Nederlandse vertaling: Rokus Hofstede

Bladzijdes: 229