Het huwelijksportret, Maggie O'Farrell
Het is 1561 en Lucrezia en haar echtgenoot Alfonso, hertogin en hertog van Ferrara, zijn aangekomen op een jachtslot. Er zijn geen bedienden meegenomen en ook heeft Lucrezia haar vertrouwde kameniers niet hier. Lucrezia is van een ding overtuigd: dat ze is naartoe is gebracht zodat Alfonso haar kan vermoorden.
Nadat Lucrezia de Medici in 1545 was geboren, was ze was een beetje een teleurstelling voor haar ouders. Cosimo, hertog van Florence en zijn vrouw Eleonora waren machtige heersers en hun kinderen waren bestemd voor huwelijken die hun ouders tot eer zouden strekken. De kinderen moesten goed worden opgeleid en hun ouders stelden hoge eisen. Tegelijkertijd waren er strenge regels en hadden de meisjes niet veel bewegingsvrijheid.
Lucrezia die nooit stil kon zitten en een eigen willetje had, paste niet helemaal in het beeld van een gehoorzame dochter. Lucrezia had een talent voor tekenen en schilderen en wilde dolgraag de exotische dieren zien die Cosimo in de kelders onder het paleis had. Hij had zelfs een nieuw dier gekregen: een tijger en Lucrezia was gefascineerd door dit prachtige dier dat nu in gevangenschap leefde. Er werd inderdaad een uitstapje gemaakt naar de kelders, maar dit liep anders dan verwacht.
Er werd een huwelijk gearrangeerd tussen het huis Este en het huis de Medici, Alfonso d'Este zou trouwen met de oudste dochter Maria. Maar toen zij nog voor het huwelijk overleed, moest er een nieuwe kandidate gevonden worden en Lucrezia werd naar voren geschoven. Er kwam een groots huwelijk en in 1560 begonnen de twee hun leven als gehuwden.
Het huwelijk begint vrij veelbelovend, ze gaan niet meteen naar het paleis in Ferrara, maar naar een heerlijk buitenhuis, waar ze elkaar kunnen leren kennen en waar Lucrezia veel vrijheid heeft. Alfonso toont zich een begripvolle man, die zijn best doet om zijn jonge echtgenote op haar gemak te stellen.
Tegelijkertijd is het duidelijk dat hij Lucrezia niet in vertrouwen neemt, hij vertelt haar niets over zijn moeder, het conflict met de paus dat speelde of wat er nog meer gaande was. Lucrezia leert ook al snel dat ze hier niet naar moet vragen, want dan ziet ze een heel andere Alfonso.
Als ze uiteindelijk naar Ferrara gaan, is het duidelijk dat er heel wat spanningen zijn, maar opnieuw krijgt Lucrezia niet het fijne te horen. Haar echtgenoot wil van haar alleen maar een erfgenaam en dat ze zijn huis eer aan doet. Daarom moet er een portret geschilderd worden, om de nieuwe hertogin in al haar glorie te laten zien.
Lucrezia wordt echter steeds angstiger door het wrede en meedogenloze gedrag van Alfonso en als een erfgenaam maand na maand uitblijft, vreest ze voor haar eigen leven.
Als Alfonso haar meeneemt naar een jachtslot zodat ze een beetje bij kan komen, weet Lucrezia het zeker, ze zal hier niet levend vandaan komen.
 |
| Portret Lucrezia de Medici |
Italie was in de 16e eeuw verdeeld in verschillende vorstendommen, die vaak wisselende bondgenootschappen sloten, afhankelijk van de politieke machinaties van dat moment.
Het machtige Florence werd geregeerd door Cosimo I de Medici, hertog van Florence en later groothertog van Toscane. Hij werd al hertog toen hij pas 17 jaar oud was, maar ondanks alle tegenstand in de stad en van andere families wist hij wel zijn macht te vestigen. Dit zegt iets over zijn karakter en manier van regeren. Cosimo was autoritair en had een groep Zwitserse wachters die hem beschermde en zijn bevelen uitvoerde.
Naast een reputatie als een harde heerser, was hij ook beschermheer van de kunsten en hebben we het Uffizi-museum aan hem te danken. Bovendien had hij een verzameling exotische dieren in de kelders onder het kasteel.
Hij trouwde met de Spaanse Eleonora van Toledo en naar verluidt was het een gelukkig huwelijk. Het feit dat Cosimo haar tijdens het huwelijk nooit ontrouw was, is daar wel een goede aanwijzing voor. Samen kregen ze 12 kinderen. De derde dochter was Lucrezia, geboren in 1545.
Hun kinderen werden goed opgeleid, zowel de jongens als de meisjes kregen al vroeg les over de klassieken en werden daarnaast voorbereid op de grote rol die ze zouden spelen in de wereld.
Ferrara ondertussen was een klein vorstendom geregeerd door de familie Este. In 1559 kwam Alfonso II d' Este hier aan de macht. Zijn grootmoeder van vaderskant was de beroemde Lucrezia Borgia en zijn moeder was prinses Renee van Frankrijk. Helaas was Renee nogal geïnteresseerd in de nieuwe protestantse ideeen van Johannes Calvijn. De paus eiste toen dat Alfonso zijn moeder terug zou sturen naar Frankrijk. Dit conflict zorgde voor veel spanningen in Ferrara.
Alfonso was op zoek naar een bruid uit een machtige familie om een erfgenaam te krijgen. In 1558 trouwde hij met Lucrezia de Medici. Op dat moment was zij nog maar dertien jaar oud en de eerste twee jaar zou Lucrezia nog bij haar ouders blijven. In 1560 vertrok Lucrezia met haar echtgenoot naar Ferrara en een jaar later was ze dood.
Er kwamen meteen geruchten dat zij door haar echtgenoot vergiftigd zou zijn, die van haar af wilde omdat er geen erfgenaam kwam en hij een nieuwe vrouw wilde. We weten natuurlijk niet zeker wat er is gebeurd, maar als we de symptomen bekijken komen veel hedendaagse artsen en historici tot de conclusie dat ze waarschijnlijk aan tuberculoze is overleden. Het idee van de jonge vrouw die zo plotseling overleed blijft echter de gemoederen bezig houden, zo schreef dichter Robert Browning in 1842 een lang gedicht over de vermoorde hertogin en nu is er dan dit boek: Het huwelijksportret.
Conclusie
Maggie O'Farrell is een schrijfster die ik beter vind worden naarmate ik meer van haar lees. Het huwelijksportret is na Hamnet de tweede echt historische roman die ik van haar hand heb gelezen. En ook hier wist ze me helemaal mee te nemen naar de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. De rijkdom van de taal weerspiegelt de rijkdom van het Renaissance-hof in Florence en op een geweldige manier worden allerlei details in het verhaal verwoven zonder dat dit het verhaal onderbreekt of dat het een geschiedenisles wordt.
Heel knap wordt er gespeeld met de betrouwbaarheid van de verteller, moeten we Lucrezia geloven als ze denkt dat Alfonso haar wil vermoorden? Wat we tot nu toe hebben gezien van hem lijkt niet bepaald slecht. Is het misschien een soort koortsige illusie van Lucrezia omdat ze ook net ziek is geweest? Langzamerhand verschuift dit en dan zou Lucrezia best gelijk kunnen hebben.
Ik zal trouwens niets over het einde zeggen, maar ik vond de manier waarop Maggie O' Farrell dit heeft gedaan inventief en mooi, hoewel ook triest. Historisch is het waarschijnlijk niet zo gebeurd, maar dit is een roman, geen biografie en dan mag een schrijfster zich enkele vrijheden veroorloven. Maggie O'Farrell geeft trouwens in het nawoord keurig aan waar ze bepaalde gebeurtenissen heeft aangepast om beter binnen het verhaal te passen. In dit boek zijn het huwelijk en Lucrezia's vertrek naar Ferrara samengevoegd en de twee jaar die er in werkelijkheid tussen zat, zijn er tussenuit gehaald.
Ik vond de manier waarop we steeds beter zien wat voor persoon Alfonso werkelijk is ontzettend knap opgebouwd, het begint met een bepaald idee en daaraan begin je steeds meer te twijfelen.
Ook de lagen zijn zo mooi, zoals de situatie van de tijger, of de schilderijen die Lucrezia maakt en daarna weer bedekt met een nieuwe afbeelding, deze geven allemaal een extra dimensie aan dit verhaal. Sommige verbanden werden me pas na het einde duidelijk, een teken dat Lucrezia nog een tijd in mijn hoofd zat, ook toen ik het boek al uit had.
Ik denk wel dat de werkelijke Lucrezia wel iets minder naïef zal zijn geweest dan ze in dit boek is. In die tijd was een jonge vrouw van vijftien geen kind meer, maar een volwassene en het lijkt mij dat Cosimo en Eleonora van Florence hun kroost terdege zouden hebben voorbereid op wat er van hen verwacht werd. Dat Lucrezia weinig snapt van de politiek in haar positie of waar haar huwelijk voor bedoeld is, is denk ik niet helemaal in lijn met de werkelijkheid. Maar dat is dan ook het hele kleine minpuntje dat ik kan noemen, want verder vond ik het zeer goed.
Maggie O'Farrell heeft met Het huwelijksportret een prachtige historische roman geschreven, die ontzettend goed is opgebouwd, en je helemaal meeneemt naar zestiende eeuws Italië. Ik vond het vooral heel erg mooi dat het een voor mij onbekend stukje Italiaanse geschiedenis tot leven kwam.
Kortom, ik heb een paar heerlijke uren doorgebracht met Het huwelijksportret, het is een geweldig boek.
Originele titel: The marriage portrait (2022)
Nederlandse uitgave 2022 door uitgeverij Nijgh en Van Ditmar
Nederlandse vertaling: Lidwien Diekmann en Tjadine Stheeman
Bladzijdes: 425
Reacties
Een reactie posten