De naam van de Roos, een vergelijking van de film en de serie

Afgelopen maandag besprak ik (hier) de grootste roman De naam van de Roos van Umberto Eco. Het boek verscheen in 1980 en er zijn miljoenen exemplaren van verkocht, over de hele wereld.

In 1986 werd er een film van gemaakt en in 2019 zelfs een serie. Ik heb, nadat ik het boek heb gelezen, de film opnieuw gezien en de serie voor het eerst en zoals gebruikelijk vind ik het leuk om een vergelijking te maken.

Even kort het verhaal: Franciscaner broeder William van Baskerville komt in een grote abdij in Noord Italië aan, met zijn assistent de novice Adson. Ze zijn hier voor een debat tussen de pauselijke en de keizerlijke delegaties, over het vraagstuk van armoede en de vraag of de kerk even arm moet zijn als Christus is geweest. Ondertussen worden er moorden gepleegd in het klooster en de abt vraagt William om zijn speurzin in te zetten en de moorden op te lossen.

Het blijkt dat het draait om de bibliotheek van het klooster, waar kennis niet wordt gedeeld, maar wordt bewaakt en waar een boek van Aristoteles met gevaarlijke ideeën de bron van alle problemen blijkt te zijn.

De film: In the name of the Rose (1986)
De film is een Frans/Duits/Italiaanse productie, die iets van vijf jaar voorbereiding nodig heeft gehad. De film duurt 2 uur en 10 minuten en moet het dikke boek noodgedwongen comprimeren.

Wat is goed?
Sean Connory, ik kan niet anders zeggen. Zijn carrière zat een beetje in het slop toen hij deze rol kreeg, maar hij speelt hier een uitstekende William van Baskerville, en leeft zich helemaal in in zijn rol, met een vleugje ironie en zelfspot dat het erg leuk maakt om naar te kijken.
Zijn vreugde als hij eindelijk de schatten van de bibliotheek ontdekt, is aanstekelijk. Ik houd van Sean Connory!

Ron Perlman speelt Salvatore, de gebochelde en afzichtelijke voormalige ketter, die nu monnik is en alle talen spreekt en tegelijkertijd geen enkele. Ik weet niet precies hoe hij het doet, maar Ron Perlman weet Salvatore ondanks zijn weerzinwekkende uiterlijk iets kwetsbaars mee te geven, dat bijna vertederend werkt. De scene op de brandstapel is ontroerend en mooi en eerlijk gezegd breekt dan je hart een beetje.

Christian Slater speelt hier zijn eerste echte grote rol en zijn onervarenheid is hem aan te zien, maar dat werkt juist heel goed bij de jonge Adson die zijn weg nog aan het zoeken is.

De abdij is dreigend en de sfeer is onheilspellend, wat past bij de gebeurtenissen. De bibliotheek had precies de goede uitstraling, exact wat ik me had voorgesteld toen ik het boek las.

Een fantastisch moment dat je bijna mist, maar waardoor ik bijna van de bank afrolde van het lachen is als William een briljante redenering heeft gemaakt en vervolgens tegens Adson zegt; 'It's elementary'. Dit zijn leuke grapjes.
Net zoals dat ze in de bibliotheek een boek vinden van 'Umberto van Bologna', een fijne verwijzing naar Umberto Eco.

Adson en Salvatore
(Christian Slater en Ron Perlman)

Wat is slecht? 
De regisseur heeft naar ik begrijp heel veel tijd gespendeerd om zoveel mogelijk verschillende acteurs te vinden die de monniken spelen. Mijn probleem is dat hij er een soort rariteitenkabinet van heeft gemaakt. Iedereen is afzichtelijk, afstotelijk en ronduit eng. Ik weet niet precies wat zijn bedoeling hiermee is geweest, maar voor mij leidt het af van het verhaal.
Ik hoef echt niet een klooster vol modellen (dan zou ik daar weer commentaar op hebben!), maar gewone levensechte personages hoeven er nog niet zó verschrikkelijk uit te zien!

Het einde hebben ze veranderd en dat zouden ze niet moeten doen, vooral niet omdat ze er nu een happy end van hebben gemaakt, iets dat niet past bij het verhaal.

Doordat ze relatief weinig tijd hebben (dik twee uur), zijn er heel veel verhaallijnen weggelaten en is het soms een kwestie van 'grote stappen, snel thuis', want het verhaal soms een beetje onduidelijk kan maken.

De serie: In the name of the Rose (2019)
De serie is een Italiaans/Duitse co-productie en bestaat uit 8 afleveringen van elk bijna 50 minuten. Hiermee hebben ze dus het voordeel dat ze veel tijd kunnen besteden aan de rijke details van het verhaal.

Wat is er goed?
Er is hier veel te genieten en bijvoorbeeld de abdij en de bibliotheek zien er prachtig uit. Dit is gedaan met CGI, maar het resultaat is echt wel heel mooi en indrukwekkend.

Een aantal acteurs zijn heel erg goed gecast, ik vond John Turturro als William van Baskerville heel geloofwaardig, sympathiek en goed. Ik kon me hem echt voorstellen als een monnik in 1327.
De abt was goed, maar vooral de bibliothecaris Malachia vond ik uitstekend getroffen en overtuigend gespeeld, een zeer geloofwaardige rol van de Duitse acteur Richard Sammel.

Ik vond het ook mooi dat ze sommige achtergronden van de monniken, zoals de tijd van Remigio bij Fra Dolcino hebben uitgediept en laten zien. Hier hadden ze ook de tijd voor, maar het geeft ook een beter beeld van deze beweging.

Geweldig trouwens dat ik in de rol van Fra Dolcino de Italiaanse acteur Alessio Boni (oa La meglio gioventu, Caravaggio) herkende, die, zoals altijd, heel erg op zijn personage lijkt en zelfs in een paar korte scenes diepe indruk maakt.

Fra Dolcino (latere prent)

Alessio Boni als Fra Dolcino

Wat is er slecht? 
De serie gaat wat mij betreft de mist in als ze het originele verhaal loslaten. Dat ze het meisje op wie Adson verliefd wordt een grotere verhaallijn geven is misschien nog tot daar aan toe, maar de erbij verzonnen Anna is werkelijk idioot. Dit had misschien nog iets op kunnen leveren, maar in de laatste drie afleveringen ergerde ik me hier vooral aan en ik vond het ongeloofwaardig en stomvervelend.

De laatste aflevering is slecht, en melodramatisch. Hierin gaan ze echt van het padje af. De laatste confrontatie tussen Anna en Bernard Gui is niet passend en de discussies tussen William en Bernard zijn ook niet correct. Deze staan niet in het boek en hier wordt teveel het verschil tussen de verdraagzame William en de fanatieke Bernard aangedikt.

De brand in de bibliotheek is op zich mooi gedaan, maar op een gegeven moment wordt de CGI een beetje belachelijk en de ontploffingen zijn ook idioot. Er was niks dat kon ontploffen, er lagen alleen maar papieren, er lag geen buskruit oid opgeslagen.

Dan de acteurs, veel ervan waren goed, zoals ik al zei, maar dat gold niet voor iedereen. De acteur die voor Adson speelt (Damian Hardung) is ook niet erg goed en maakt weinig indruk. Ik had het idee dat hij liever op zijn telefoon zat om Candy Crush te spelen dan in een kostuum op de set rond te struinen. Kortom, ik vond hem te modern en hij bracht mij geen moment naar 1327. Ik verwachtte elke moment sneakers onder die pij te zien.

Het meest viel me echter het personage Salvatore tegen. Nu had deze acteur (Stefano Fresi) ook het probleem dat hij de wel erg grote schoenen van Ron Perlman moest vullen, en dit is hem dan ook niet gelukt. Een aardige poging, maar niet voldoende.

De abt, broeder William en Adson
(Michael Emerson, John Turturro en Damian Hardung)

Het oordeel
Welke van de twee is nu beter?
In de serie is veel te genieten, er zijn goede acteurs, de abdij ziet er geweldig uit en doordat ze veel tijd hebben, is er genoeg ruimte om aandacht te besteden aan de achtergrond van sommige monniken en aan de verschillende verhaallijnen.

De bedachte personages en de belachelijk slechte laatste aflevering van de serie zorgt ervoor dat, als ik een keuze moet maken, ik toch ga voor de film uit 1986.

Weliswaar is er daar minder achtergrond en ligt de nadruk vooral op het moordmysterie, maar de hoofdrolspelers zijn uitstekend en het verhaal is (grotendeels) intact gebleven. Geen perfecte film, maar wel een goede, die zowel de sfeer als de kern van het verhaal uitstekend weergeeft.

William van Baskerville en Adson
(Sean Connory en Christian Slater)