Tentoonstelling: Het oog van Jan Veth

Zelfportret 1887

Jan Veth (1864-1925) werd geboren in Dordrecht. Al vanaf het begin kwam hij in aanraking met kunst, want zijn moeder kwam uit een kunstschildersgeslacht. Jan deed de Rijksacademie voor de Beeldende Kunsten in Amsterdam. Hij raakte bevriend met de Tachtigers en allerlei beroemde kunstenaars in die tijd. 

Hij kon zowel schilderen, als tekenen, etsen, hij maakte litho's, schreef gedichten, ontwierp boekomslagen en werd uiteindelijk vooral bekend als portretschilder.  

Maar Jan Veth stopte niet bij het zelf maken van kunst, hij werd ook kunstcriticus en zou uiteindelijk zelfs hoogleraar kunstgeschiedenis worden aan de Rijksacademie voor Beeldende kunsten in Amsterdam (zijn eigen alma mater).

Tot slot stond hij aan het begin van monumentenzorg in Nederland en als groot kenner van Rembrandt was hij betrokken bij de oprichting van het Rembrandthuis.

Kortom, Jan Veth was een zeer veelzijdig man en een begenadigd kunstenaar. In het Dordrechts museum is er nu een tentoonstelling over deze grote man en Het oog van Jan Veth is meer dan de moeite waard. 

Portret van Gerardus Huibert Veth, vader van de kunstenaar 1900

In de tentoonstelling zien we zijn eerste portretten, van zijn ouders en zijn leraar op de Rijksacademie. We zien vervolgens hoe zijn kunst zich ontwikkelde, naar de vele prachtige portretten die hij schilderde, zowel in Nederland als op zijn vele reizen. 

Portret van Frank van der Goes, 1887

Portret van Christine Boxman-Winkler 1894

Portret van Christine Boxman-Winkler 1906

Er zijn brieven, schetsboeken, de boekbanden die hij ontwierp, en stukjes uit de kritieken die hij schreef over vroegere kunstenaars en zijn tijdgenoten, naast het schilderij waar die kritiek over ging. Hierdoor zie je hoe goed Jan Veth keek en hoezeer hij in staat was om te beschrijven wat hij zag. Dit is een gave die hem ook goed van pas kwam als kunstenaar, en als hoogleraar kunstgeschiedenis. 

Schetsboekje met tekening van bomen (later verwerkt tot litho)

Straatje in Naarden 1890

Zijn vrouw, Anna Dirks met wie hij in 1888 trouwde, schilderde ook, maar van haar is weinig meer bewaard gebleven omdat zij na haar huwelijk stopte met lesgeven aan de kunstacademie. Het enige schilderij dat we van haar kennen, hangt ook in de tentoonstelling. 

Stilleven van Anna Veth-Dirks 1883-1887

De tentoonstelling Het oog van Jan Veth is zeer uitgebreid en heel erg divers. Ik kende Jan Veth eigenlijk niet maar binnen enkele minuten was ik fan! Zijn kleurengebruik maakt zijn schilderijen over het algemeen heel rustig, maar juist daardoor valt de aandacht voor details op, dat ook kenbaar wordt in de voorstudies die hij maakte. Zijn portretten spreken me enorm aan, en hij heeft er zoveel gemaakt, van mannen, vrouwen, bekende mensen, kinderen en hoogleraren (blijkbaar is dit laatste een apart genre, zo grappig).

Ik vond het prachtig om zijn ontwikkeling te zien, van landschappen waar hij mee worstelde, tot die verfijnde en aansprekende portretten. De manier waarop hij een schilderij van een mede-kunstenaar beschreef, zorgde ervoor dat ik er zelf ook anders naar ging kijken. 

Portret van Elisabeth Ragazzi-van den Wall Bake op haar ziekbed 1887

Het oog van Jan Veth is nog tot 3 september 2023 in het Dordrechts museum in Dordrecht te zien en ik kan eigenlijk alleen maar iedereen aanraden om deze tentoonstelling zelf te bekijken, want zijn werken zijn prachtig!