Zeitoun, Dave Eggers

In 2005 raasde tropische storm Katrina over het zuiden van de Verenigde Staten en zorgde voor de verwoesting en de overstroming van New Orleans. We hebben ongetwijfeld allemaal de beelden gezien van een stad onder water, en weten ook wat een enorme chaos het was met de hulpverlening.
Met Zeitoun heeft Dave Eggers een verslag geschreven van de ramp en de nasleep, het verhaal van één van de families die het heeft meegemaakt.

We maken kennis met Zeitoun, een Amerikaan van Syrische afkomst. Hij en zijn vrouw Kathy, een Amerikaanse die zich bekeerd heeft tot de Islam, hebben een aannemersbedrijf. Zeitoun (zo noemt iedereen hem omdat zijn voornaam niet uit te spreken is) is een toegewijde vader, een liefhebbende echtgenoot, devoot moslim en een goede werkgever en huurbaas. Zeitoun is zoon van een Syrische visser en hij is zelfs zeeman geweest. De zee en het water hebben voor hem weinig geheimen.

De berichten over een storm die New Orleans nadert maken in de eerste instantie weinig indruk. Er komen elk jaar zulke stormen over en over het algemeen valt de schade enorm mee. Als de berichten echter steeds dringender worden, besluit Kathy met de kinderen weg te gaan, maar Zeitoun wil blijven. Hij wil hun huis, hun bedrijf en de huurhuizen die ze hebben niet in de steek laten.

Kathy probeert haar familie in Baton Rouge te bereiken, maar dit gaat erg moeilijk. Als ze er uiteindelijk zijn, is de spanning na een paar dagen te snijden. Geen wonder, met zoveel volwassenen en kinderen in één huis.

Zeitoun ondertussen timmert in de stad ramen van huizen van vrienden dicht, brengt bezittingen in veiligheid en wacht de storm af.

Er is wind en er is regen en de straten staan blank, maar een dag later is dat ook alweer verdwenen. Zeitoun denkt dat het ergste al voorbij is en heeft eigenlijk het idee dat zijn familie voor niets is weggegaan. Maar de volgende dag als hij wakker wordt staat de hele stad onder water, want de dijken zijn doorgebroken.

Zeitoun weet met zijn kano in bijna alle delen van de stad te komen en helpt ondertussen verschillende mensen. Ook geeft hij achtergelaten honden te eten. In de eerste dagen is het nog bijna mooi te noemen; hij helpt mensen en heeft de indruk dat hij nuttig werk doet. De stad is rustig en bijna uitgestorven, al ontmoet hij wel een aantal mensen en kennissen die de stad ook niet hebben verlaten.

Maar al snel blijkt dat het allemaal snel bergafwaarts gaat. Er drijven lijken in het water, en Zeitoun ziet gewapende mannen een benzinestation beroven. Er komen wel soldaten, maar die letten niet op Zeitoun en zijn kano en sommige hulpverleners beloven te komen, maar doen ondertussen niets. Er is geen organisatie.

Kathy en de kinderen zijn ondertussen naar een vriendin gegaan waar ze beter terecht kan dan bij haar familie, ook omdat haar familie nooit heeft geaccepteerd dat ze nu een hoofddoek draagt. 

Zeitoun heeft Kahty beloofd dat hij haar elke dag om twaalf uur zal bellen en doet dat ook trouw. Totdat hij opeens niet meer belt. Ze hebben geen idee waar hij is, er is geen enkel contact meer mogelijk. In de chaos die New Orleans kenmerkte na de ramp, zijn er verschillende groepen soldaten en beveiligers en hulpverleners actief. Zij werken niet samen en er is geen enkele coördinatie. Er wordt wel streng gelet op plunderingen, maar de berichten over toenemende misdaden in New Orleans worden steeds algemener.

Het blijkt dan dat Zeitoun gevangen is genomen, onder verdenking van terrorisme en banden met Al Quaida en de Taliban. Het blijkt dat op dat moment er niet verder gekeken kan worden dan de buitenkant. Dat Zeitoun een geïntegreerde man is, die zijn steentje bijdraagt aan de maatschappij telt niet meer. Alleen het feit dat hij moslim is, is nog belangrijk. En zie dan maar eens iemand vrij te krijgen in een stad waar de normale rechtsorde niet meer bestaat.

Ik vond dit een verbijsterend boek. Het is fascinerend om te lezen hoe de ramp eigenlijk is begonnen, hoe de stad er in die eerste dagen uitzag. Het is verbijsterend om vervolgens te lezen wat er nu is gebeurd en hoe een land als de Verenigde Staten zo volkomen in gebreke is gebleven bij het organiseren van de hulp voor New Orleans en de andere getroffen gebieden. Je verwacht zoiets niet. Ik wist het natuurlijk wel van de nieuwsberichten uit die tijd, maar het is heel bijzonder om er in dit boek over te lezen.

Het is een waar gebeurd verhaal, de lijst met bronnen en literatuur die Dave Eggers heeft geraadpleegd laten zien dat hier heel wat studie aan vooraf is gegaan. Dave Eggers heeft een prettig leesbare schrijfstijl, hoewel hij soms een beetje dramatisch wordt. Maar dat vergeef ik hem graag, tenslotte beschrijft hij ook een drama. 

En hoewel ik soms dacht ‘Stomme vent, was gewoon met je vrouw en kinderen weggegaan uit de stad.’, kreeg ik wel een zekere bewondering en sympathie voor Zeitoun. Een bijzonder boek over een bijzondere man, in bijzondere omstandigheden. Een aanrader.