Feest van het begin, Joke van Leeuwen

Catho is een vondelinge die opgroeit in een door nonnen geleid weeshuis.

Berthe is een non van adellijke komaf, die zich als enige iets aantrekt van het meisje en haar dingen wil leren.

Gustaphe is een kunstschilder die hoopt dat de nieuwe tijd ervoor zal zorgen dat hij eindelijk zijn schilderijen in de Salon van de Academie zal kunnen hangen.

Thomas is een buitenlander, die naar Parijs is gekomen om daar klavecimbels en pianofortes te bouwen. Hij trouwt met Gisele en raakt op een gegeven moment bevriend met Charles-Henri, die door de andere Parijzenaars geschuwd wordt. Hij is namelijk de beul. Dit beroep gaat over van vader op zoon en zorgt voor een stigma. Want hoewel de beul in dienst is van de staat, wil verder niemand iets met hem of zijn familie te maken hebben. Thomas heeft als buitenlander deze scrupules niet, en er ontstaat een vriendschap waarin muziek belangrijk is. Als de baby van Thomas en Gisele sterft, is het Charles die hen gerust weet te stellen dat het niet aan een fout van hen lag.

Berthe verlaat het klooster en keert terug naar het huis van haar familie. Haar familie is echter gevlucht naar het buitenland, de enige die ze vindt is de knecht die op het huis moest passen. Berthe is vóór de nieuwe tijd en de veranderingen die plaatsvinden en vindt het geen probleem om haar huis voortaan met de knecht te delen. Hij woont nu boven, zij beneden en Berthe doet haar best om hem zo netjes mogelijk te behandelen.

Catho loopt weg uit het weeshuis en moet haar eigen weg in de stad en in het leven zien te zoeken. Door haar geringe opvoeding (ze kan eigenlijk alleen schoonmaken) is dit niet gemakkelijk, maar langzamerhand is ze in staat om na te denken en beslissingen te nemen.  

Deze mensen leven in een bijzondere tijd waarin net de Bastille is bestormd en het eruit ziet 
dat de maatschappij ingrijpend zal veranderen. Privileges worden afgeschaft, er komt een grondwet en alles zal goed komen. Maar al snel blijkt dat het optimisme van de eerste tijd verdwijnt, hervormingen gaan niet snel genoeg voor sommige mensen en de revolutie radicaliseert. Dit ondervinden de verschillende personen allemaal op hun eigen manier.

Feest van het begin begint op een heel irritante manier, namelijk zonder specifieke namen en jaartallen te noemen. Het speelt zich af in een specifieke historische tijd en Joke van Leeuwen gebruikt historische personen in haar verhaal, zoals Thomas en Charles-Henri. Dan moet het toch niet zo moeilijk zijn om dat even aan te geven. Ik was nu steeds aan het zoeken naar aanwijzingen om het verhaal te kunnen plaatsen en dit leidde mij behoorlijk af. Het zorgt ook voor afstand tot de tijd en de plek waar het zich afspeelt. Doordat achternamen vaak ook niet worden gegeven en in het geval van Catho er steeds over ‘de vondelinge’ wordt gesproken, kom je de personages ook niet echt nader.

Je krijgt steeds een stukje van het verhaal van één van de verschillende personen en af en toe raken de levens van deze mensen elkaar. Dat vond ik mooi gedaan.
Het taalgebruik is beeldend en als je eenmaal in de cadans zat, las het heel prettig en was het ook een mooi geschreven boek. Mooi was ook hoe je door allerlei kleine dingen merkt hoe de revolutie grimmiger wordt en hoe dit invloed heeft op de levens van Thomas en Berthe.

Op allerlei manieren wordt ook duidelijk dat het feest langzamerhand geen feest meer is, het begon allemaal mooi, maar zal in een drama eindigen. Zoals de baby in vreugde onthaald wordt, maar aan wiegendood bezwijkt, zoals de guillotine die wordt gebouwd met het idee dat dit onthoofding humaner zal maken, maar die het afschrikwekkende symbool van de Terreur zal worden.

Er zaten dus zeker mooi dingen in dit boek en ik heb het met plezier gelezen. Maar het blijft te fragmentarisch; door de afstand, door de losse eindjes, door de korte hoofdstukken die steeds vanuit een ander worden beschreven. Ik verwachtte steeds dat toch wel ergens een diepere laag zou komen, een onverwachte wending. Het open en abrupte einde was ook niet erg bevredigend.

Waarom dit boek nu de AKO literatuurprijs heeft gekregen weet ik niet, want eerlijk gezegd vond ik het daarvoor niet genoeg beklijven.