Persoonlijke notities, Marcus Aurelius

Het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius in de
Capitolijnse musea

Marcus Aurelius was keizer van het Romeinse rijk van 161-180 regeerde. Hij was ook filosoof, uit de Stoïcijnse school. Deze filosofische stroming is begonnen in Griekenland, maar was ook in het Romeinse rijk populair. Kort gezegd komt het erop neer dat het Stoicisme ervan uit gaat dat alles in het leven vast ligt, maar dat je als mens wel vrij bent in hoe je reageert op gebeurtenissen. Belangrijk was het om niet te veel mee te gaan in verdriet, woede of blijdschap, maar om gematigd te blijven. Je niet te veel van je stuk laten brengen en je plicht doen, daar draaide het om in het leven. De wetenschap dat je doet wat je doen moet helpt je ook om je gemoedsrust te bewaren.

Marcus Aurelius wordt over het algemeen als een goede keizer gezien (de laatste van de goede) die het Romeinse Rijk met wijsheid regeerde. Tijdens zijn regering kreeg hij te maken met opstanden in de Germaanse gebieden en vaak was hij lang van huis om deze neer te slaan. Ondanks de veelvuldige afwezigheid kregen zijn vrouw en hij veertien kinderen, waar een groot deel van in de kindertijd al overleed, zoals in het oude Rome niet ongewoon was. De enige zoon die bleef leven tot zijn volwassenheid was Commodus. Marcus Aurelius brak met de traditie om een geschikte opvolger te adopteren en na zijn dood kwam zijn zoon Commodus aan de macht, die over het algemeen in de geschiedschrijving als een verschrikkelijke keizer wordt gezien.

Marcus Aurelius is trouwens degene van wie het ruiterstandbeeld is dat staat op het Capitool in Rome, op het Piazza Campidoglio. Een gedenkzuil met de afbeeldingen van zijn overwinningen op de Germanen en de Parthen staat op het Piazza Colonna, ook in Rome.

Zijn Persoonlijke notities (ook wel Meditaties) heeft Marcus Aurelius waarschijnlijk tussen 170-180 geschreven. Hierin geeft hij blijk van een groot inzicht en wijsheid. Hij schrijft over verschillende onderwerpen zoals familie, plicht, de wereld, de goden, de natuur, vriendschappen enzovoort. Soms in een enkele regel, soms met een hele uitleg erbij. Wat er zo fijn aan is, is dat het nog altijd actueel is, dit zou gisteren geschreven kunnen zijn. Je niet al te zeer door de gebeurtenissen van slag laten brengen en zonder morren je plicht zo goed mogelijk uitvoeren is nog altijd geen slecht levensadvies.

Simone Mooij-Valk heeft de Persoonlijke notities van Marcus Aurelius vertaald, en hier een inleiding en uitleg bij geschreven, die het begrip over deze geweldige filosoof alleen maar doen toenemen.

Tot slot enkele pareltjes van Marcus Aurelius zelf:
-        De mensen zijn er ter wille van elkaar. Breng ze dus tot beter inzicht of verdraag ze.
-        Probeer toegang te krijgen tot ieders innerlijk kompas, gun ook ieder ander toegang tot het jouwe.
-        De woede tegen de feiten heeft geen zin, ze malen er niet om.