Geuren, Philippe Claudel

De acaciabloemen ruiken naar honing en lente; ze gonzen van de bijen die zich eraan bezatten als piepkleine, harige silenen, om daarna weg te waggelen door de zachte lucht.

Geuren en smaken kunnen herinneringen oproepen en je binnen een seconde terugbrengen in de tijd. Het beroemdste literaire voorbeeld is natuurlijk het Madeleine cakeje van Proust, maar ook andere schrijvers maken hier gebruik van.

Philippe Claudel heeft een bundel korte verhalen geschreven, impressies en herinneringen aan vroeger, aan de hand van de geuren van toen. In een paar bladzijden vertelt hij iets over zijn kindertijd en de geuren die daarbij horen. Soms begint het ook met de geur en komt daarna de herinnering die erbij hoort.  

De stinkende kaas die zijn vader altijd kocht en die buiten bewaard moest worden, de mest die werd uitgespreid over de aarde, de geur van tweetakt die onlosmakelijk is verbonden met de brommers waarop ze reden, de inkt op school, pasgewassen lakens, de kaneel waarbij je exotische reizen kon fantaseren, het verschil in geur tussen Gitanes of Gauloises.

Door de flacon te schudden sprenkelt hij was vloeistof in de holte van zijn linkerhand. Net als in de reclame. Dan slaat hij snel een paar keer met zijn bevochtigde handpalm op zijn kin, hals en wangen. Van het ene op het andere moment worden we overvallen door arrogante menthol- en citrusgeuren die, nog versterkt door de toegevoegde alcohol, door de lucht vliegen en in onze neusgaten prikken. Maar ze trekken weg, en wat overblijft is een geur die aan melisse en citroen doet denken, aan de muntblaadjes uit de tuin waar ik zo graag op kauw, aan smaragdbladeren, heldere kruidenthee, gele schors en peper.

Geur is voor mij iets ongrijpbaars en iets onbegrijpelijks, omdat ik namelijk geen reukvermogen bezit. Ik ruik helemaal niets. Nooit gedaan ook, tenminste, niet zolang ik me kan herinneren. Ik heb me nooit iets kunnen voorstellen van de geuren die pas gemaaid gras, verse koffie of brood net uit de oven schijnen te geven, aan de andere kant ruik ik ook de geur van de vieze kattenbak niet en dat schijnt dan wel weer een voordeel te zijn.

Maar Philippe Claudel heeft het onmogelijke bereikt; door zijn prachtige taalgebruik, zijn mooie zinnen en poëtische beeldspraken heeft hij me laten ruiken. Of liever, heb ik voor het eerst een idee wat het moet zijn om te kunnen ruiken. Zijn woorden toveren beelden voor me die geuren tot leven doen komen. Geuren die ik niet ken, maar die ik me nu wel voor kan stellen. 

Wat mij betreft is Geuren een prachtig boekje, dat opnieuw het bewijs vormt dat Philippe Claudel een groot schrijver is. 

Een van de beste wat mij betreft.

Originele Franse titel: Parfums

Uigegeven in 2012

Nederlandse uitgave 2012 door uitgeverij De bezige bij

Nederlandse vertaling: Manik Sarkar

Bladzijdes: 202