Russische iconen

In de Russisch-orthodoxe kerk zijn iconen immens belangrijk. Hier worden de Heiligen op afgebeeld, die de mensen nader tot God kunnen brengen.

De eerste iconen waren bedoeld om meegedragen te worden in processies, daarom werden de iconen aan beide kanten beschilderd, zodat de gelovigen er altijd goed zicht op hadden. Vanaf de 14^e eeuw gaat dit veranderen, want dan krijg je in Russische kerken een zogenaamde iconostase, een wand die het altaar scheidt van de rest van de kerk. De iconen werden nu hier aangehangen. Ook kwamen er steeds meer privékapelletjes en mensen wilden graag ook daar iconen hangen.

 

Op een gegeven moment waren de iconen zo klein en goed betaalbaar geworden, dat bijna iedereen zich wel een icoon kon veroorloven. Het was de gewoonte om in elke kamer in de rechterhoek een icoon te plaatsen en in de slaapkamers boven het hoofdeinde van elk bed. 

Er zijn verschillende bloeiperiodes geweest in de iconenschildering en er bestaan ook verschillende scholen van iconenvervaardiging. De stad Novgorod is hiervan één van de bekendste.

Iconenschilders moeten zich al eeuwenlang aan bepaalde regels houden, vooral in de manier waarop de heiligen worden afgebeeld. In west Europa kreeg je vanaf de 15^e eeuw een nieuwe manier van schilderen toen de Renaissance begon. Men ging vanaf dat moment mensen schilderen als echte mensen met individuele uitdrukkingen en houdingen. Maar in Rusland is er geen Renaissance geweest en voor iconen is die manier van schilderen niet gewenst. Het is juist de bedoeling dat je ziet dat de afgebeelde heiligen geen gewone mensen zijn. Om Maria, de moeder van God, als een gewone vrouw af te beelden zou een vorm van heiligschennis zijn.

De heilige Nicolaas

De kleuren die gebruikt worden spelen ook een rol. Goud of geel is de kleur die gebruikt wordt om het goddelijke licht te symboliseren. Blauw is de kleur van menselijkheid en rood is de kleur van Christus en de martelaren.

Echte, oude iconen zijn onbetaalbaar en velen mogen bovendien niet uitgevoerd worden (en dat is maar goed ook). Ik heb wel drie iconen staan in mijn Rusland kastje, dit zijn geen oude, maar recent gemaakte iconen.

Twee van mijn iconen zijn heel chique met een goud geschilderde achtergrond. Deze heb ik een aantal jaren geleden gekocht in het winkeltje bij de Kathedraal van Antwerpen. In de St. Nicolaas kerk in Amsterdam heb ik enige tijd later nog een icoon van St. Nicolaas gekocht, iets simpeler, maar ook heel mooi.