Venushaar, Michaïl Sjisjkin

Een boek waarvan de schrijver een Russische of Italiaanse naam heeft, spot ik meteen in de boekhandel, een boek met een Italiaanse cover ook.
Als een boek dan een Italiaanse cover heeft én door een Rus geschreven is, is er voor mij bijna geen andere mogelijkheid dit boek te kopen en mee naar huis te nemen. Dat is dan ook precies wat ik heb gedaan toen ik Venushaar van Michaïl Sjisjkin op de plank zag staan.

Ik had nog nooit van Michaïl Sjisjkin gehoord, maar hij wordt beschouwd als een van de bekendste hedendaagse Russische schrijvers. Hij heeft meerdere boeken geschreven en Venushaar is het tweede boek dat uit is gekomen in een Nederlandse vertaling.

Het gaat over een Russische tolk, die in Zwitserland woont en tolkt bij de Vreemdelingendienst, waar hij de vele verhalen aanhoort die de Russische vluchtelingen vertellen om het land binnen te komen. Die verhalen vermengen zich met allerlei andere verhalen, uit de wereldliteratuur en onze geschiedenis. Want eigenlijk zijn de elementen in veel verhalen hetzelfde. Deze verhalen zijn opgebouwd als een verhoor, met een vraag en een antwoord. Hoewel de vraag niet altijd een vraag is, en het antwoord zelden een antwoord.

Daarnaast is er het verhaal van de tolk zelf, die verliefd was op een vrouw, met haar naar Rome ging, maar uiteindelijk er niet tegen kon dat ze daar ook al met een vroegere, gestorven, geliefde was geweest. Constant vraagt hij zich af of ze ergens naar toe wil omdat ze er al eens is geweest. Hun relatie loopt dan ook stuk, ondanks het kind dat ze samen hebben.

Als derde verhaallijn die zich hier tussendoor wikkelt, is er de levensgeschiedenis in dagboekfragmenten van Bella, een zangeres die rond de eeuwwisseling in Rostov werd geboren en daar opgroeide.

Het is moeilijk te vertellen waar Venushaar over gaat. Het is één van die boeken waar je in begint en waar je langzaam in verdwaalt. Halverwege heb je geen idee meer waar het verhaal over gaat en waar het zal kunnen eindigen, de verschillende onderdelen en verhaallijnen doorkronkelen elkaar zo, dat je alleen maar stug vol kunt houden om te zien waar je uitkomt.

Als je dan bij de laatste bladzijde bent aangekomen, heb je nog altijd geen idee wat je net hebt meegemaakt. Waarschijnlijk heb je ook delen gemist, verbanden niet gezien en aanwijzingen niet herkent. Het is de vraag of je alle lagen uit het verhaal wel hebt begrepen en eigenlijk heb je het idee dat je opnieuw moet beginnen, in de hoop er een tweede keer meer van op te pikken.

Ik zat bij tijd en wijle met de handen in mijn haar omdat ik echt niet meer wist wat er nu gebeurde of waar het nu over ging, maar ik heb wel doorgelezen omdat ik graag wilde weten hoe het bij elkaar zou komen en of de betekenis van de titel er nog uit zou komen. Bovendien waren de stukken van de tolk en van Bella mooi en interessant.

In de vele verhalen die door elkaar liepen was het puzzelen om te zien welke stukken ik kon herkennen, maar zelfs al kwam ik daar niet altijd uit, dan kon ik wel genieten van de mooie gedeeltes die daarin te vinden waren en de originele manier waarop deze verhalen waren aangepast aan nu.

Ik realiseer me dat ik nu negatiever klink dan ik ben over het boek. Gemakkelijk of toegankelijk is Venushaar namelijk zeker niet. Bijzonder, fascinerend en vaak ontzettend mooi is het wel en ik heb me er niet door heen hoeven worstelen omdat ik er niets aan vond of omdat het een slecht boek was, juist niet. Maar omdat ik het mooi vond, wilde ik het graag goed begrijpen en dat was soms een beetje (erg) lastig. Dat veroorzaakte mijn geworstel.
. 
Ik houd Michaïl Sjisjkin in de gaten. Hij heeft nog een boek dat vertaald is in het Nederlands, Onvoltooide liefdesbrieven, en deze ga ik binnenkort lezen.

Oorspronkelijke Russische titel: Venerin Volos

Uitgegeven in 2005
Nederlandse uitgave: 2014 door uitgeverij Querido
Nederlandse vertaling: Gerard Cruys
Bladzijdes: 530